مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
ايران و گرجستان هر چند در دوره هايي دارای تاريخ گسترده اي در قالب هاي يكسان سياسي بوده اند، اما بعد از جدايي قفقاز از ايران و سپس تسلط تزارها و كمونيست ها دو منطقه داراي تحولاتي نوين بوده اند. در اين بین با استقلال جمهوري گرجستان در دهه 1990 روابط دو كشور با تحولاتي نوين روبرو بوده است. در اين بين با توجه به لغو روادید بین ایران و گرجستان از 26 بهمن و توافقات اولیه بین مسئولان صنعت نفت ایران و گرجستان به منظور صادرات گاز ایران به این کشور و مذاکرات رو به افزایش مقامات دو کشوربراي بررسي پتانسيل هاي موجود و دورنماي اين روابط گفتگويي با دکتر مومنی داشته ایم:
مركز بين المللي مطالعات صلح: در شرایط کنونی نگاه دولت گرجستان به روابط با ایران چیست؟
تفاوت ایران و گرجستان در ده سال گذشته علی رغم پستی بلندی ها و ضعف و قوت هایی روابط خوبی را داشته است. حتی ما شاهد بودیم که در دولت قبلی ایرانیان و گرجی ها بدون ویزا به کشور همدیگر سفر می کردند و می توان گفت که این موضوع نشان دهنده توسعه روابط بین دو کشور بود. ایرانیان بسیاری در گرجستان سرمایه گذاری کردند و فعالیت های اقتصادی انجام دادند و بالطبع یک توسعه روابط وجود داشت. با توجه به تغییرات سیاسی که در گرجستان بود و انتخاباتی که در سال 92 انجام گرفت و آقای مارکولاشویکی انتخاب شد، سیاست هایی بر اساس معیارهای روس انجام داد. ما می دانیم که دولت جدید گرجستان به نوعی نگاهی مثبت و روابطی مثبت نسبت به دولت روسیه دارد و به عنوان دولت طرفدار روسیه است، تا دولت قبلی که طرفدار امریکا و غرب بوده است. با توجه به این موضوع از جولای 2013، روابط ویزای ایران لغو شد در این بین با وجود چلش های سال های گذشته با تلاش هایی که اخیرا انجام شده است، از 26 بهمن لغو روادید انجام می شود و ایرانیان می توانند بدون ویزا به گرجستان سفر کنند. این امر می تواند در گردشگری، توسعه مناسبات توریستی و سرمایه گذاری سازنده باشد و کمکی برای توسعه اشتغال در گرجستان شود و دولت گرجستان از این موضوع استقبال کرده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در شرایط کنونی از نگاه دولت گرجستان چه عوامل و بسترهایی موجب شده است که دولت گرجستان به سمت روابط خود با ایران گام بردارد و لغو روادید را انجام دهد؟
مهم ترین مسئله، حمایت روسیه از این موضوع بوده است. با توجه به این که بین ایران و روسیه مذاکرات و توافقاتی انجام شده است، روسیه نیز با توجه به دولت فعلی گرجستان که به نوعی نگاه مثبتی به روسیه دارد، همکاری ایران، روسیه، گرجستان در منطقه می تواند اتحادیه جدیدی را تشکیل دهد. به همین خاطر از نگاه بنده نگاه مثبت روس ها به این موضوع و توصیه هایی روسیه به گرجستان باعث لغو روادید در شرایط فعلی شده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی روابط ایران و گرجستان، دلایل اهمیت گرجستان برای ایران چیست؟
گرجستان کشوری بسیار مهم و استراتژیک در دریای سیاه است. ارتباط ایران با اروپای شرقی را می تواند برقرار سازد. بنادر باتومی وپوتی را می تواند هماهنگ کند. راه آهن ایران که اخیرا در حال احداث است می تواند به ارمنستان، گرجستان و روسیه متصل گردد، یعنی ما شاهد این هستیم که خط راه آهن ایران به خط آهن روسیه از طریق ارمنستان در حال پیوند است که بخشی از آن نیز از گرجستان می گذرد . رابطه ایران از طریق روسیه و گرجستان به دریای سیاه می تواند ترکیه را جایگزین کند، زیرا در حال حاضر ایران از طریق راه آهن از طریق ترکیه با بنادر دریای سیاه ارتباط دارد. اما ایران می تواند از طریق گرجستان نیز با دریای سیاه و اروپا ارتباط داشته باشد و خط ترانزیت کالاهای خود را انجام دهد و این موضوع راهکاری جایگزین برای ایران است و می تواند اهمیت ایران را برای دو کشور روشن کند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی چه بسترهای امنیتی، سیاسی و بین المللی برای افزایش همکاری های ایران و گرجستان وجود دارد؟
روابط ایران و گرجستان در سال های اخیر متاثر از روابط ایران وروسیه بوده است. ما نباید از این مسئله غافل شویم که روسیه نقشی کلیدی در روابط ایران با گرجستان در حال حاضر دارد. با توسعه روابط با روسیه، روابط با گرجستان هم توسعه پیدا می کند. ایران در شرایط فعلی که با ترکیه به خاطر مسائل داعش و حمایت هایی ترکیه از برخی گروه های ضد دولت سوریه وادر چالش هایی شده است و ایران می تواند مسیر گرجستان را به عنوان مسیر جایگزین ترکیه در مبادلات تجاری خود با اروپا مورد استفاده قرار دهد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در شرایط کنونی، ایران و گرجستان در چه حوزه های اقتصادی دیگری می توانند همکاری داشته باشند؟
ایران و گرجستان می توانند در زمینه های دامداری، کشاورزی، مبادلات و ترانزیت کالا و تامین بخشی از نیازهای خود از طریق بنادر گرجستان استفاده کند و بالطبع ایران به عنوان یک کشور توسعه یافته می تواند خیلی از مایحتاج روزمره و وسایل زندگی و مواد اولیه کارخانه های گرجستان را تامین کند. گرجستان کشوری است که منابع نفتی ندارد و بیشتر به دامداری و کشاورزی می پردازد و صنایع کوچکی دارد. بیشتر از طریق ترانزیت کالا و خط انتقال باکو-تفلیس- جیهان درآمد زایی می کند. گرجستان به دلیل بنادر دریای سیاه، بزرگترین امتیازی است که جمهوری اسلامی ایران می تواند از طریق خط راه آهنی که به گرجستان و روسیه وصل شده است، به عنوان ترانزیت کالا از اروپا به ایران استفاده کند و ایران را از مسیر ترکیه بی نیاز کند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: مهم ترین چالش ها و موانع افزایش روابط ایران و گرجستان چیست؟
ارزش روابط ایران و گرجستان و مشترکات تاریخی و فرهنگی ایران و گرجستان، وجود پیشینه تاریخی مثبت بین دو کشور است. امکانات مهم برای گردشگری بین ایران و گرجستان بوده است. مقصد توریستی و تجاری بودن گرجستان برای ایرانیان بوده است. دومین مسئله بحث امکان حضور از طریق گرجستان به سایر کشورهای اروپای شرقی جهت تجارت و حمل و نقل کالا بوده است. همچنین مسیری بسیار امن برای واردات و صادرات است. بزرگترین مشکلی که در بحث گرجستان وجود دارد این است که متاسفانه مطالعات بازارهای گرجستان انجام نشده است و علی رغم حضور گسترده برخی از کشورهای ایرانی در گرجستان که به بیش از سه هزار شرکت می رسد، اما 99 درصد این شرکت ها غیر فعال هستند و بازدهی لازم را ندارند، زیرا مطالعات کافی انجام نشده است و سیستم بازاریابی انجام نشده است . لازم است که دولت این مسئله راحل کند و شرکت هایی با توانمندی های مناسب در گرجستان وجود داشته باشد. مثلا در بحث نیروگاه های آبی با توجه به وجود جریان های زیاد رودخانه ها در گرجستان، وزارت نیرو در حال احداث نیروگاه های آبی در گرجستان است تا بخشی از برق مورد نیاز این کشور را تامین کند. صدور خدمات فنی و مهندسی از ایران به گرجستان، نقش مهمی در مبادلات کالا دارد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در حوزه امنیت بین المللی و ژئوپلیتیکی چه فرصت هایی می تواند فراروی همکاری دو کشور وجود داشته باشد؟
گرجستان به عنوان کشوری که عضو قفقاز جنوبی و هم مرز با ارمنستان و آذربایجان روابط خوبی با ایران داشته است، در مبادلات امنیتی قفقاز نقش مهمی را دارد. خط لوله باکو- تفلیس- جیهان از گرجستان به دریای سیاه رفته است و تامین انرژی منطقه قفقاز و دریای خزر را بر عهده دارد. به همین جهت من فکر می کنم تعاملاتی را که ایران با گرجستان دارد، به اتفاق روسیه می تواند مسیر امنیتی جدیدی را در ایجاد صلح در منطقه داشته باشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: اگر به آینده روابط دو کشور نگاه کنیم، بازیگران منطقه ای و بین المللی چه نگاهی به افزایش روابط ایران و گرجستان دارند؟
آمریکا و اروپا نسبت به روابط ایران و گرجستان نگران هستند، زیرا ایجاد محور گرجستان، ایران، ارمنستان و روسیه منافع آمریکا را در آذربایجان به خطر می اندازد و با توجه به سرمایه گذاری بلندمدت آمریکا در بخش نفت و انرژی و سیاست داخلی و خارجی با آذربایجان، گسترش روابط ایران با ارمنستان، گرجستان و روسیه؛ حضور آمریکایی ها را در آذربایجان به خطر می اندازد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آینده روابط ایران و گرجستان را چگونه می بینید؟
روابط خوبی است و اگر به همین ترتیب ادامه پیدا کند، خوب است. دو کشور می توانند در مورد مصالح مشترک و منافعی که در حال حاضر تایید شده است، همکاری کنند. همچنین خط آهنی که بین دو کشور در حال احداث است، می تواند انقلابی را در روابط دو کشور ایجاد کند.
