فرزاد رمضانی بونش

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

واژگان کلیدی:  ایران ، اولاند، فرانسه، سیاست خارجی، رویکرد، خاورمیانه

دور دوم انتخابات ریاست جمهوری فرانسه برگزار شد و این روز ها واپسین روز های حضور سارکوزی در الیزه است. چرا که با پیروزی فرانسوا اولاند سوسیالیست وی جایگزین سارکوزی در پست ریاست جمهوری خواهد شد. در این بین با توجه به اینکه فرانسه اولاند آبستن برخی دگرگونی ها است. برای واکاوی بیشتر  چشم انداز سیاست خارجی اولاند در خاورمیانه به گفتگویی با دکتر پیروز ایزدی کارشناس مسائل فرانسه و پژوهشگر در این زمینه نشسته ایم:

مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا می توان گفت با رفتن سارکوزی تحولی در همگرایی پاریس با واشنگتن در قبال خاورمیانه رخ خواهد داد؟

به گونه گذشته نباید منتظر همراهی بیشتر با امریکا بود، اما نباید منتظر بودکه فرانسه روابط خود با امریکا را تیره کند و یا فاصله ای سیاسی از امریکا بگیرد. فقط ممکن است حرکت های افراطی سارکوزی در سیاست خارجی وجود نداشته باشد و روابط فرانسه با امریکا در خاورمیانه به حد معقولی تداوم یابد.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا سیاست خارجی فرانسه در گذر از سیاست های راستگرایانه به سمت همسویی کمتر با سیاست های آمریکا و آلمان در تحولات یک سال گذشته خاورمیانه حرکت خواهد کرد؟

در واقع باید گفت در دوره سارکوزی زمانی که بوش رئیس جمهور امریکا بود سیاست همسویی با امریکا در مناطق مختلف را در پیش گرفت و  همکاری با امریکا در حوزه های جغرافیایی گوناگون برای رفع بحران ها مد نظر پاریس بود. جدا از این امر مهمترین امر ملموسی که رخ داد پیوستن دوباره فرانسه به فرماندهی نظامی ناتو (که نقطه عطفی از سال 1966 که دوگل از فرماندهی نظامی ناتو خارج شده بود است) بود. با سرکار آمدن اوباما در کاخ سفید در واقع نزدیکی ها بین دو کشور تا حدی کاهش یافت. در این بین در وضعیت کنونی و با توجه به پیروزی اولاند در فرانسه برخی از پیش بینی ها این است که با توجه به دمکرات بودن اوباما و سوسیالیت بودن اولاند دو زوج فرانسوی و امریکایی می توانند همگرایی و همسویی بهتری با هم داشته باشند. چرا که همانگونه که اوباما از بوش تندتر نیست اولاند هم از سارکوزی هم تندتر نیست، لذا با میانه رو بودن هر دو  احتمال اینکه دو رئیس جمهور بتوانند در سیاست خارجی خود همراهی و همکاری بهتری داشته باشند زیاد است.

جدا از این فرانسه کنونی در زمینه سیاست های ریاضتی با آلمان مشکل دارد. چراکه آلمان سیاستهای ریاضتی را مطرح میکند و اولاند نیز  سیاست ریاضتی را به تنهایی غیر قابل قبول می داند و بر این نظر است که  سیاست های ریاضتی نمی تواند موفق باشد و در کنار آن باید به مسئله رشد اقتصادی و تحریک تقاضا توجه کرد. در این بین باید گفت که سیاست خارجی کشور متاثر از مسائل اقتصادی با آلمان خواهد بود و گرنه در سایر مسائل فرانسه با آلمان مشکلی ندارد.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: جایگاه خاورمیانه در سیاست خارجی اولاند در مقایسه با سایر مناطق چگونه است و آیا اولاند در سیاست خارجی خود در مقایسه با آلمان، امریکا و انگلستان در راستای دستیابی به اهداف سیاسی و ژئوپلتیک خود در خاورمیانه تلاش خواهد کرد؟

از سویی با توجه به پیشینه حضور فرانسوی ها در خاورمیانه و نفوذ فرانسوی ها در کشورهایی مانند لبنان، سوریه و … از اهمیت امنیت انرژی خاورمیانه برای فرانسوی ها منطقه ای استراتژیک به شمار میرود. از سویی نیز با توجه به بازارهای صادرات این منطقه برای بخش خصوصی و… این کشور تلاش خواهد کرد که نفوذ خود را در  این منطقه حفظ کند.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: چشم انداز ایفای نقش پاریس در تحولات و بحران سوریه را چگونه مورد تحلیل قرار می دهید؟

اولاند در مورد سوریه گفته بودکه اگر سازمان ملل حضور نیروها در سوریه را به تصویب رساند فرانسه هم مشارکت خواهد کرد. من فکر میکنم اگر فرانسه در این حوزه قصد انجام کاری را داشته باشد، حتما با پشتوانه قانونی و با مشارکت با بقیه کشورهای عضو ناتو خواهد بود و به تنهایی دست به اقدامات و  انجام سیاستهایی تند در سوریه نخواهد زد.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: سیاست خارجی سیاست خارجی نوین اولاند چه نگاهی به اسرائیل خواهد داشت؟

به نظر میرسد فرانسه در سیاست نوین خارجی خود از راه حل دو دولت در  چالش عربی اسرائیلی بهره خواهد برد تا اینکه روند صلح از سر گرفته شود و اسرائیل را هم برای حضور در مذاکرات متقاعد کند.  گذشته از این باید گفت باید گفت هر چند اولاند یهودی نیست اما به نظر میرسد یکی از گزینه ای جدی وزیر خارجه وی یهودی است که به نوعی در این زمینه می تواند موثر باشد.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: در چه مواضعی نباید سیاست خارجی نوین اولاند را با دوره سارکوزی متفاوت دانست؟

در هفده سال گذشته وضعیت نظام بین الملل و  ساختار سیاسی در جهان تا حد زیادی دگرگون شده و  شاید نتوان در حوزه سیاست ها و راهبردهایی که چپ ها در دوره میتران می توانستند بر روی آن مانور می دادند در اکنون به آن سیاست ها پرداخت. در همین راستا باید گفت اصل اساسی و مهم این است که فرانسه منافع گوناگون سیاسی، امنیتی، اقتصادی و ژئوپلتیکی در مناطق مختلفی مانند خاورمیانه، آفریقا و.. دارد که با توجه به این منافع سیاست های کلی خود را در هر دوره ای ادامه می دهد. یعنی جدا از تغییر دولت ها و نوع ملایمت و نرمی آنها منافع کلی کشور فرانسه تا حد زیادی همچنان ایستا و ثابت است، هر چند منافع دولت ها می تواند تا حدی در سبک و روش متفاوت باشد. گذشته از این باید گفت تفاوت های عمده سیاست خارجی اولاند با سارکوزی را می توان در  رویکرد و روش ها دانست نه راهبرد ها. یعنی به نظر میرسد که اولاند توجه به مسائل داخلی فرانسه پرداختن و نگاه به مسائل اقتصادی را در صدر اولویت های خود قرار خواهد داد. بنابراین در زمینه خارجی باید منتظر بود که وزیر خارجه این کشور نقش مهمی را در سیاست خارجی بر عهده گیرد. یعنی برخلاف اینکه سارکوزی تلاش داشت در حل مسائل و بحران های بین المللی پیشرو ، پیشگام و  نقش آفرین باشد، اولاند در سیاست خارجی خود اینگونه عمل نخواهد کرد. در مجموع باید گفت هر چند  مواضع اصولی دو  رهبر با هم تفاوتی ندارد، اما اولاند از نظر سبک و رویکرد سیاست خارجی میانه روتری را در پیش خواهد گرفت.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: باپیروزی سوسیالیست ها چه تغییراتی ممکن است در رابطه با نگاه به ایران و پرونده  هسته ای ایران اعمال شود؟

با توجه به نوع نگاه اولاند و سارکوزی به پرونده هسته ای ایران، تغییری اصولی در مورد نگاه به ایران و مساله هسته ای شاهد نخواهیم بود، اما لحن و الفاظ تند سارکوزی در دوره اولاند تکرار نخواهد شد. گذشته از این به نظر نمیرسد فرانسه در مورد تحریم ها و سایر مسائل در مورد ایران همچون سارکوزی پیشگام در اروپا باشد، اما به طور کلی همراهی هایی بر ضد ایران خواهد داشت.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به اینکه در نگاه سوسیالیست‌ها معمولا مسائل حقوق‌بشر و گروه‌های مخالف ایران بیشتر مطرح بوده است. آیا اولاند در ریاست جمهوری دارای روابط بهتر با ایران خواهد بود؟

بله. هر چند با توجه به اینکه سوسیالیست ها در فرانسه به مسائلی مانند حقوق بشر توجه دارند احتمالا در مورد ایران از این زاویه نگاه کند و به تنظیم روابط بپردازد.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: حوزه سیاست خارجی سارکوزی در گذشته شاهد روابط بیشتر  دفاعی سیاست و امنیتی با شورای همکاری خلیج فارس بوده است. در این حال در دوره نوین انتخاب اولاند را می‌توان تغییر رویکرد در این زمینه دانست؟

از آنجا که همکاریهای نظامی با شورای همکاری خلیج فارس همراه با فروش اسلحه است و به نوعی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (با توجه به درآمدهای نفتی خود) بازارهای خوبی برای تسلیحات فرانسوی به شمار میروند، طبیعتا اولاند تلاش خواهد کرد که اینگونه از روابط نظامی، سیاسی و دفاعی را با شورای همکاری خلیج فارس را حفظ کند و به این همکاریها ادامه دهد.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر قصد داشته باشیم حضور فرانسه را از این پس در منطقه خاورمیانه تحلیل کنیم، به نظر شما چه تفاوت‌هایی را با دوره ریاست جمهوری پیشین این کشور شاهد خواهیم بود؟

باید در نظر داست که اکنون حضور نیروهای در مناطق خارج از فرانسه و مناطق عملیاتی و خارج از اروپا خیلی مورد حمایت و استقبال مردم نیست. چرا که مردم از اینکه سربازان فرانسوی در خارج از کشور کشته شوند نگران هستند. به همین خاطر است که مشاهده میشود اولاند بر خروج نیرو ها از افغانستان تاکید کرده است. یعنی کلا اولاند در این زمینه احتیاط بیشتری به خرج خواهد داد. مگر اینکه بر اساس قطعنامه های شورای امنیت و اینکه در داخل ناتو به توافقاتی رسند حضور نظامی فرانسه در خاورمیانه با احتمال بیشتری همراه گردد. گذشته از این اگر بخواهیم بین دو دوره سیاست خارجی فرانسه در خاورمیانه نگاهی داشته باشیم، باید بیش از هر چیزی به تفاوت در سبک و رویکرد توجه کنیم تا مواضع اصولی.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: جایگاه منافع و بهره‌برداری‌های اقتصادی فرانسه در سیاست خارجی نوین اولاند چگونه خواهد بود ؟

این مساله همواره مورد توجه سیاست خارجی فرانسه در خاورمیانه بوده است. چنانچه این کشور همکاری هایی پردامنه با قطر را مورد توجه قرارداده است.

مرکز بین المللی مطالعات صلح:آینده رویکرد سیاست خارجی فرانسه را در روابط با ترکیه با توجه به  تنشه ای یک سال گذشته در روابط دو کشور  را چگونه مورد پیش بینی و بررسی قرار می دهید؟

به نظر میرسد فرانسه همانند سارکوزی به ترکیه نگاه نخواهدکرد. در این بین به احتمال زیاد فرانسه تلاش خواهد کرد که از تنشهای گذشته دوری کند و به عادی سازی روابط بپردازد. گذشته از این نیز با توجه به رد شدن قانون مجازت منکران کشتار ارامنه فرانسه در دروه عثمانی مانع عمده ای برای همکاری دو کشور وجود ندارد. یعنی اکنون زمینه برای بهبود روابط دو کشور فراهم است. جدا از این با توجه به نوع بازی ترکیه در مسائل خاورمیانه امکان همکاری بیشتر دو کشور در منطقه وجود دارد. در این حال باید گفت اولاند در مورد پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا همانند سارکوزی تند نیست و موضعی نرم تر دارد. در نتیجه زمینه همکاری دو کشور در منطقه فراهم تر است.