مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
بازارهای جهانی نفت در هفته‌های اخیر با تحولات پیچیده روبرو بوده و با وجود تشدید ناآرامی‌های سیاسی در کشورهای بزرگ تولید کننده نفت خام، قیمتهای این ماده روندی کاهشی در پیش گرفته و عرضه نفت رو به افزایش گذاشته است. یعنی نه تنها قیمت نفت افزایش نمی‌یابد، بلکه تدوام روند کاهشی و ناهماهنگی تولید کنندگان اوپک در تصمیم سازی برای مقابله با سقوط قیمتها موجب شسده قیمتهای جهانی نفت از سطح ١١٤ دلار در ماه ژوئن با حدود ٣٠ درصد کاهش به سطوح زیر ٩٠ دلار برای هر بشکه رسیده که پایین‌ترین سطح خود را در چهار سال گذشته تجربه میکند. برای بررسی بیشتر این امر گفتگویی با دکتر حسن مرادی کارشناس مسائل نفت داشته ایم:
واژگان کلیدی: کاهش قیمت جهانی نفت، کاهش قیمت نفت، قیمت نفت، نفت؛
مرکز بین المللی مطالعات صلح: دلایل کاهش کم سابقه قیمت نفت در بازارهای جهانی چیست؟
نفت کالای حساسی است و عوامل مختلفی قمیت نفت را در بازار تعیین میکند. یعنی به جز عوامل سیاسی عوامل اجتماعی و گرما و سرما می تواند بر قمیت نفت در بازار جهانی تاثیر گذارد .در این بین از عمده عواملی که میتواند بر قمیت و کاهش قیمت نفت تاثیر گذارد عرضه شیل اویل امریکا است . این نفت باعث شده است امریکا واردات خود را به حداقل رساند و این امر سبب کاهش شدید واردات امریکا شده است. مساله بعدی شرایط تقاضا است با توجه به اینکه ما در فصل سرما نبوده ایم و تقاضا هم بالا نبوده است خود به خود قیمت کاهش مییابد. علت دیگر کاهش عرضه نفت لیبی است. این نفت در حد یک میلون بشکه نفت و تا یک و نیم بشکه نیم توانایی صدور دارد. در حالی که قبلا هشتصد هزار بشکه در روز بوده است. این امر به دنبال توافق بین شورشیان شرق لیبی با دولت مرکزی بوجود آمده است. پس از عرضه مازاد نفت لیبی هم در این مساله نقش داشته است . جدا از این نقش تقاضای منفی چین بوده است. چین دومین اقتصاد جهان است و افزایش تقاضا در بازار به سبب افزایش تقاضای چین بود. اکنون که چین به سمت رکود میرود خود به خود تقاضا در بازار پایین آمده است و میتواند بسیار بر بازار جهانی نفت تاثیر گذارد .
جدا از این موضع حوادث خاورمیانه و تشدید مشکلات در اوکراین و اختلافی بین جدایی خواهان اوکراین و دولت مرکزی این کشور بر قیمت نفت تاثیر گذاراست . عامل دیگر بالا رفتن سطح ذخیر سازی است یعنی ذخیره سازی نفت بالا رفته است باطبع نگران کاهش افزایش قیمت نیستند و با آزا دسازی این ذخایر می توانند بر قمیت نفت تاثیر گذارند. لذا بالارفتن سطح ذخیره سازی در بازار جهانی نیز می تواند به این مساله کمک کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه به تازگی سقوط کنونی قیمتهای جهانی نفت خام را به سفته بازی در بازار نسبت داد و اعلام کرد: به راحتی نمی‌توان گفت که تاثیرگذاری این مسئله چه زمانی به پایان می‌رسد. برخی از این مقامات روسی عربستان را متهم به دخالت در بازار کرده اند. نقش ریاض در کاهش قیمت کنونی نفت چیست؟
عربستان حداقل ها را رعایت نمیکند. یعنی اگر چه عربستان یکی از کشورهای اصلی سازمان صادر کنندگان نفت اوپک است متاسفانه از قوانین اوپک تبعیت نمیکند و مازاد تولید دارد و هر از چند گاه که قیمت نفت در بازار به تلاطم می افتد یکباره با عرضه یک میلیون بکشه نفت و یا بیشتر یا کمتر باعث ناهماهنگی بازار میگردد و این امر هم جزو عوامل تشدید کننده کاهش نفت است .
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نقش بحران سوریه و نوع رویکرد داعش در مناطق عراق و سوریه در قیمت کنونی نفت چیست؟
اگر چه حضور داعش در میدان های نفتی مناطق شمالی عراق بوده است، اما نتوانسته است به میدان های جنوبی نفتی عراق دسترسی پیدا کند در این بین چون عرضه نفت از میدان های شمالی محدود بوده است لذا نتوانسته است تاثیر جدی بر بازار گذارد. در این بین برخی از دولت های منطقه از داعش نفت خریداری کرده اند و این امرموجب کمبود نفت در بازار نشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا فروش غیر قانونی نفت توسط داعش و حتی برخی نیروهای در لیبی بر قیمت کنونی نفت در بازار تاثیر گذاشته است؟
بله . این امر بی تاثیر نیست و لیبی در صلح با جدایی طلبان موجب شد سطح تولید به بالای یک و نیم میلون بشکه در امسال رسد. همین امر موجب نزول قیمت میگردد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اعضای اوپک در باره چگونگی واکنش نسبت به افت اخیر قیمتهای جهانی نفت خام اختلاف سلیقه هایی وجود دارد، ونزوئلا هفته گذشته خواهان برگزاری نشست فوق العاده اوپک شد اما عربستان سعودی به فعالان بازار نفت اعلام می کند که ریاض از کاهش محسوس قیمتهای نفت برای مدت طولانی راضی است. هدف از سیاست عربستان سعودی چیست؟
علی النعمی وزیز نفت عربستان در حاشیه کنفرانس شورای همکاری خلیج فارس به خبرنگاران گفته است که این نخستین باری نیست که قیمت نفت کاهش میباد و قمیت هم همیشه بالا و پایین میرود و نمیدانم چرا اکنون جنجال به پا شده است. از سخنان وی آشکار میگردد که برای وی مهم نیست که قمیت نفت کاهش ویا افزایش پیدا کند. برای همین امر هم هر از چندگاهی با آزاد سازی و یا عرضه مازاد در بازار جهانی موجب تلاطم در بازار جهانی و عرضه اوپک میگردد. جدا از این هر چند برخی کشورهای اوپک پیشنهاد کرده بودند که جلسه ای اضطراری تشکیل گردد و علل کاهش قمیت بررسی گردد اما وزیر نفت کویت هم برای بررسی کاهش قمیت های اخیر گفته است که جلسه اضطراری نیازی به برگزاری ندارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: کاهش قیمت فروش رسمی نفت خام از سوی عربستان که به نظر می رسد با هدف در دست داشتن بازار صورت گرفته باشد. این امر تاچه حدی کاهش قیمت نفت سیاسی است؟
تا حدی این امر در کاهش قمیت نفت نقش دارد. البدری هم به وال استریت ژورنال گفته بود که برگزاری هیچ نشست اضطراری بررسی نشده است و پیش بینی میکند که قیمت های نفت تا پایان امسال بهبود یابد. یعنی البدری بر این نظراست که چون قیمت هابه سمت بهتر شده پیش میرود نیازی به برگزرای جلسه نیست.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: بعضی اعضای اوپک برای متعادل کردن بودجه خود به شدت به صادرات نفت وابسته اند. از این رو خواهان کاهش اضطراری تولید نفت برای بازگرداندن قیمتهای جهانی به بالای ١٠٠ دلار برای هر بشکه شده اند. در این حال نگاه روسیه، ونزوئلا و ایران به قمیت کنونی نفت چیست؟
آقای زنگنه گفته اند نیازی به جلسه مجدد اوپک نیست اما ما نگران کاهش قمیت نفت بوده ایم. بسیاری از مسئولان ما افزایش بی رویه را نمی پسندند اما کاهش بی رویه و زیر صد دلارهم مطلوب ما نیست و قیمت مطلوب صد دلار را قمیت مناسبی میدانیم لذا امیدواریم وضعیت به سابق برگردد و به بالای صد دلار برگردد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: بر اساس بیانیه آخرین نشست اوپک، وزیران نفت اوپک برای دومین و آخرین بار در سال ٢٠١٤ میلادی، ٢٧ نوامبر (٦ آذر ماه) در وین اتریش به منظور بررسی سیاستهای تولید خود گردهم می آیند و باید منتظر ماند و دید که اعضای این سازمان چه تصمیمی را برای نیمه نخست سال ٢٠١٥ میلادی می گیرند. شرایط کنونی چه تاثیری بر جناج بندی های داخل اوپک میگذارد؟
جناح بندی های داخل و اوپک و اختلاف نظرهای داخل اوپک همواره وجود داشته است. بویژه تولید کنندگان عمده اوپک این اختلاف نظر را داشته اند و اما هم با طب به اصول و چارچوب های اوپک وفادار بماند و احساس کنند در این پیمان کالایی طرفین برای بهبود وضعیت هم تلاش کنند اجازه ندهد بیش از پیش ماهیت اوپک زیر سوال رود قیمت ها نزول کند و اوپک همچون گذشته مقام و موقعیت خود را در بازارهای جهانی حفظ کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در همین حال علی العمیر، وزیر نفت کویت گفت که قیمت نفت تا ٧٧ دلار برای هر بشکه سقوط می کند واین وضع، تولید نفت در آمریکا و روسیه را متزلزل می کند. در چه سناریویی قیمت نفت همچنان روبه کاهش خواهد رفت؟
با توجه به سرد شدن هوا معمولا روند افزایشی در زمستان داریم و روند کاهشی وجود ندارد. به علاوه امریکا واردات نفت خام خود را قطع کرده است و اگر مجبور به واردات شود قیمت بالا رود. اینکه امریکا میتواند امریکا وضعیت کنونی را ادامه دهد یا نه جای پرسش دارد. جدا ازاین دلایلی باعث بهتر شدن قیمت نفت است. یعنی با پایان فصل تعیمر پالایشگاه ها در آسیا مجددا آنها قادر هستند تا نفت بیشتری تصفیه کنند. در این حال فرار رسیدن زمستان هم می تواند تقاضا را در بازار افزایش دهد و موجب افزایش قیمت گردد. همچنین درخواست مجدد چین و دفع این کشور برای سهم بیشتر میتواند به بهبود وضع کمک کند و به سطح صد دلار در هر بشکه برسد.
