کارشناس مسائل عراق

مرکز بین المللی مطالعات صلح -ipsc

 بعد از سرنگونی صدام در سال 2003 معارضین عراقی و شیعیان در این کشور قدرت را به دست گرفتند. بنابراین عربستان سعودی سیاست خارجی نوینی، را در قبال حکومت تازه بنیاد عراق، در قیاس با حکومت حزب بعث، اتخاذ کرد. در سال های گذشته روابط عراق و عربستان وارد مرحله نوینی شده است. در واقع ریاض تلاش کرده است با افزایش توجه به عراق روابط دیپلماتیک سیاسی اقتصادی و امنیتی خود را با عراق افزایش دهد. در این بین برای بررسی بیشتر علل توجه بیشتر عربستان به عراق گفتگویی با صباح زنگنه کارشناس مسائل عراق داشته ایم:

واژگان کلیدی: علل، توجه بیشتر، عربستان، تهدید عراق، روابط بغداد و ریاض

مرکز بین المللی مطالعات صلح:علل توجه بیشتر کشور عربستان به عراق در وضعیت کنونی چیست؟

عراق کشور بسیار مهم منطقه است. این کشور به دلایل متعددی برای عربستان مهم است. جمعیت بسیار زیاد عراق، امکانات خدادادی این کشور، منابع نفتی و آبی، افراد و جمعیت بزرگتر از عربستان، نقشی که عراق در تاریخ ایفا کرده و همچنین نقشی که اکنون  می تواند ایفا کند از دلایل توجه عربستان به این کشور است. ریاض بعد از سقوط صدام تلاش کرده و می کند تا جای پایی  برای سیاست‌های خود در عراق باز کند. لذا ریاض به عراق خیلی اهتمام می ورزد.

  مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا در حوزه امنیتی می توان شاهد تقویت جایگاه عربستان در عراق باشیم؟

 مسائل امنیتی عراق برای عربستان بسیار حائز اهمیت است. یادمان نرود که ریاض توانسته بود به تحریک صدام اقدام کند و در جنگ علیه ایران وی را تشویق و تجهیز کند.  بعد از پایان جنگ حمله صدام به کویت وی در شرف حمله به عربستان بود. لذا عربستان به گونه‌ای جدی و با هزینه های بسیار سنگینی سعی کرد طوفان صحرا را راه اندازد و عراق را از کویت خارج کند و مانع از حمله صدام به عربستان گردد. بنابراین عربستان همواره به عنوان یک تهدید جدی امنیتی به عراق نگاه کرده و می‌کند و تلاش میکند عراق را تضعیف کند و اگر نتواند تضعیف کند کنترل و به سوی خود جذب با سیاست های خود همراه کند. در واقع عربستان همه این اقدامات را هم به گونه موازی انجام می دهد و همه این روش ها را به کار  می‌برد.

 مرکز بین المللی مطالعات صلح: بحث های مختلفی در مورد تقویت هویت عربی در عراق آیا عربستان مایل است هویت عربی عراق در مقابل هویت شیعی و مذهبی این کشور برجسته گردد؟

 تکیه عربستان بر روی هویت عربی مردم عراق است، اما در مورد کرد ها دچار تناقض می گردد. در واقع اگر عربستان طرفدار هویت عربی عراق است، چرا باید کرد ها را تحریک کند واگر هویت اسلامی این کشور را دنبال می کند، چرا به عربیت دامن می زند. به هر ترتیب سیاست‌های متناقض سیاست های عربستان در عراق بسیار زیاد است. در واقع تصور عربستان این بوده و هست که اگر هویت عراق از هویت متنوع خارج گردد و به گونه هویت عربی درآید، بهتر می‌تواند در بین مردم عراق نفوذ پیدا کند. 

 مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه ریاض به هویت شیعی عراق چیست؟

 عربستان نسبت به گردشگری دینی و مذهبی بسیار حساس است. عربستان نگران آن است که زائران کشورهای مختلف که به زیارت عتبات به عراق  و شهرهای سامرا ، کربلا و نجف می‌روند از حجم زائران عمره عربستان کم کند. در واقع در این مورد عربستان تلاش می‌کند تا طریق تبلیغات و اقدامات مختلف حجم زائران در عراق را به حداقل برساند و ذهنیت منفی در مورد مردم عراق در مورد زائران کشورهای مختلف به ویژه زائران ایرانی را در عراق ایجاد کند. اکنون درصد بالایی از شیعیان زائر در عراق زائران ایرانی هستند.

 مرکز بین المللی مطالعات صلح: بسیاری معتقدند عربستان رویکرد تقویت قدرت نرم را در عراق پیگیری می‌کند. در این حال حمایت از سمن ها و موسسات مطالعاتی و رسانه‌ای رادیو تلویزیونی مدنظر عربستان در عراق تا چه حد توانسته است جایگاه عربستان را در افزایش قدرت نرم در عراق بالا ببرد؟

 هرچه موسسه یا سازمان و یا سمن در عراق تاسیس شده است عربستان به دنبال و نفوذ در آن بوده است و با تزریق پول و پرداخت های مالی تلاش کرده است آنها را به سمت سیاست‌های خود بکشاند. این اقدام بسیار گسترده بوده است و تلاش شده تا تعداد بسیار زیادی از افراد تحصیلکرده ، مدیران موسسات مطالعاتی و غیره را به سمت خود جذب کند و یا آنها را برای زیارت یا دیگر از عربستان سعودی دعوت کند. این رویکرد مستمر ریاض در عراق است.

 مرکز بین المللی مطالعات صلح:با توجه به پیشینه حضور و نفوذ جریان حزب بعث در عراق، آیا این جریان های بعثی به عنوان تهدید یا فرصت برای رویکرد عربستان در عراق به حساب می آید؟

 جنگ های بعثی در عراق فرصتی برای حضور نفوذ عربستان در عراق تلقی می‌گردند و در واقع تهدید نبوده و نیستند. به ویژه نیروهای وابسته به عزت ابراهیم الدوری بهترین نیروهای بعثی عراق و عربستان هستند و آنها هماهنگی های بسیار زیادی هم در سازماندهی و هم در ارتباط با گروه های تروریستی عربستان داشته اند.