مرکز بین المللی مطالعات صلح - IPSC

علل تعمیق روابط ايران و روسيه در يك سال گذشته

اشتراک

محمد رضا فرقانی

کارشناس اوراسیا

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

 

روابط ايران و روسيه در يك سال گذشته:

روابط ايران و روسيه در سال­هاي اخير به­ويژه بعد از تحولاتي كه در منطقه­ي خاورميانه شاهد آن بوديم، روند توسعه و رو به رشدي داشته است. در بحران سوريه،زماني كه كشورهاي غربي و امريكا با متحدين عرب خود براي ساقط كردن رژيم بشار اسد متحد شده بودند، سوريه، روسيه و ايران با اشتراك نظر و ديدگاه مشترك كه پيدا كردند، سياست­هاي خود را در جهت حمايت از بشار اسد تنظيم كردند. در این میان از همان­جا روند رو به رشد توسعه­ي روابط دو كشور ایران و روسیه آغاز شد. از طرف ديگر ديدارهاي مختلفي كه طي يك سال و نيم اخير بين روساي جمهور ايران و روسيه در مناطق مختلف و در حاشيه­ي كنفرانس­هاي متعدد برگزار شد، اگر چه حالت دوجانبه ای نداشت، اما مذاكرات و ملاقات روساي جمهور دو كشور نقش مهمي را در درك و تفاهم متقابل در قبال اوضاع جهاني ايفا كرد. این رویکرد باعث شد كه روابط دو كشور بيش از پيش به يكديگر نزديك شود.

در بعد دیگری تحولات اوكراين و اقدامات يك­جانبه­ي امريكا و اروپا عليه سياست­هاي روسيه در اوكراين و همين طور در قبال كشورهاي مشترك المنافع، عامل ديگر نزدیکی روسيه به ايران شد. در این شرایط دو كشور به درك كاملا عميقي از سياست­هاي يك­جانبه­گرايانه­ي امريكا و اروپا در قبال مسائل بين المللي رسیدند. گذشته از این تحريم روسيه توسط كشورهاي اروپايي و امريكا و استفاده از سلاح تحريم عليه مسکو نيز باعث نزديكي بيش از پيش روسيه و جمهوري اسلامي ايران شد. زيرا جمهوري اسلامي ايران كه خود قرباني سياست­هاي تحريم امريكا و اروپاست، سال­ها با اين موضوع دست و پنجه نرم كرده و روسيه نيز به اين پروسه پيوسته است. در این شرایط اين عوامل یا به عبارتی مجموعه این عوامل طي سال­هاي اخير و به­ويژه يك سال و نيم اخير باعث توسعه روابط دو كشور به صورت عميق و استراتژيك گسترش پيدا كند. چنانچه اظهارات مقامات روسيه در بالاترين سطوح در ارتباط با روابط با ايران به خوبي مويد اين موضوع است.از طرف ديگر سياست­هاي واقع­بينانه­اي روسيه در مذاكرات هسته­اي ايران و همين­طور در آژانس انرژي اتمي و شوراي امنيت بر عمق روابط در یک سال­ اخير افزوده است.

 

نگاه سياست­گذاران کرملین یا هسته­ي اصلي سياست خارجي روسيه به روابط با ايران

عمق سياست روسيه در مورد روابط با ايران را می توان از جمله­ي آقاي لاوروف مي­توان درك كرد. پس از آن­كه روسيه مورد تحريم­هاي اقتصادي امريكا و اروپا قرار گرفت، آقاي سرگئی لاوروف وزير خارجه­ي روسيه اعلام كرد ما با اين تحريم­ها به ديد بهتري از موقعيت ايران و وضعيت ايران در قبال تحريم­ها مي­رسيم و اکنون مي­فهميم كه ايران در چه وضعيتي بوده است. به همين جهت اين ديد واقع­بينانه مي­تواند نشان­دهنده­ي عمق استراتژيك سياست­هاي روسيه در قبال ايران باشد. در واقع مجموع تحولاتي كه در صحنه­ي بين المللي و منطقه­اي اتفاق افتاده، باعث نگاه عمیق دو كشور نه به صورت لفظي و پروتكلي و تشريفاتي، بلكه به صورت عميق­تر از گذشته به توسعه­ي روبط با يكديگر شده است و همين موضوع در جمهوري اسلامي ايران بين مسئولين نيز آشكار و مشخص است.

 

پیام ها و دستاوردهاي ديدار رهبران دو كشور در روسيه

ملاقات سران دو كشور در طي يك سال اخير بازتاب­هاي بسيار مثبت و محكمي در روسيه داشته است. بسياري از متفكرين و كارشناسان سياسي روسي در مقالات متعددي (كه در مطبوعات و رسانه­هاي روسيه به تحریر درآورده و منتشر كرده اند)، از اين سياست­ها و ملاقات­ها و مراودات مسكو با تهران استقبال کرده اند و بر ضرورت عميق­تر كردن روابط و جنبه­ي استراتژيك بخشیدن به روابط دو کشور حرکت کرده اند. در بعد دیگری در ملاقات­هاي متعدد ( كه گروه­هاي مختلف سياسي و اقتصادي روسيه و ايران با يكديگر داشته اند) نيز از نوع رفتار مقامات و مسئولين روسي و حتي نخبگان جامعه­ي روسيه و به­ويژه بازرگانان و بخش اقتصادي اين كشور مي­توان وضعيت اطمينان بخش و ديدگاه مثبت آن­ها به روابط با ايران رسيد. در بعد اقتصادي روسيه پس از اعلام تحريم­هاي اتحاديه­ي اروپا (كه ورود مواد غذايي و همين­طور لبني و كشاورزي را از اروپا ممنوع كرد) بسياري از نگاه­ها متوجه جمهوري اسلامي ايران شد. در حال حاضر هم بازرگانان و تجار روسي تلاش­هاي زيادي براي تامين نيازهاي خود از بازار ايران کرده اند و به سوی ايران روي آورده اند. علاوه براین برگزاري نمايشگاه­هاي تجاري و اقتصادي كه در همين مدت در دو كشور و با حضور فعال فعالان بخش اقتصادي دو كشور مفید بوده و در حال حاضر در بعد اقتصادي نيز روابط دو كشور سير صعودي پيدا كرده است. در این بین موضوع همكاري دو كشور در بخش انرژي نيز مزيد بر علت شده و بر اساس مذاكرات و گفت و گوهايي بين دو كشور مقامات روسيه اعلام آمادگي كردند كه با خريد بخشي از نفت صادراتي ايران به مبادله­ي پاياپاي كالا با ايران بپردازند. اين امر خود موجب افزايش تساعدي روابط بازرگاني و حجم روابط اقتصادي دو كشور خواهد شد. بنابراين آن­چه كه در عمل و در صحنه­ي عمل شاهد هستيم، نوعي صداقت در رفتار و اعمال روس­هاست كه به طرف تعميق روابط خود با ايران روي آوردند و در اين جهت تلاش مي­كنند.البته خوشبختانه بااستقبال خوبي هم در جمهوري اسلامي ايران مواجه شده است.

 

آينده­ي روابط و نقش متغیرهای دخیل

آينده­ي روابط دو كشور بسيار مثبت و روشن است. با توجه به زياده­خواهي­ها و سياست­هاي يك­جانبه­گرايانه­ي امريكا و متحدين غربي در صحنه­ي روابط بين الملل، روس­ها كاملا به اين نتيجه رسيده­اند كه مي­بايست با كشورهايي همچون جمهوري اسلامي ايران كه در حال مبارزه با تک روی امريكا و غرب در دنيا است همكاري­هاي جدي­تري داشته باشند. از طرف ديگر روس­ها با قطع اميد از غربي­ها و امريكايي­ها نياز به متحدين جديدي براي خود در دنيا به­ويژه در آسيا دارند. به همين جهت در صورت وجود صداقت در رفتار مسئولين و مقامات دو كشور مي­توانيم آن را ضامن روابط رو به گسترش دو كشور و حرکت آن به سوي روابط استراتژيك بدانيم.

 

واژگان کلیدی: تعمیق روابط ايران و روسيه، مناسبات، ايران ، روسيه،

 

مطالب مرتبط