عراق ، آینده سیاسی و تغییر

گفتگو با دکتر جعفر حق پناه  کارشناس مسائل عراق

علی رمضانی بونش

انتخابات پارلمانی و تغییر مناسبات سیاسی داخلی و تاثیر آن بر انتخاب دولت آینده د ر کنارتغییرات در روابط منطقه ای  این کشور در پس از تشکیل دولت جدید از جمله محور هایی است به گفتگو با دکتر حق پنا ه کارشناس مسائل عراق پرداخته ایم:

در شرایط سیاسی عراق پس از انتخابات در  ما شاهد یم که احتمال تغییرات زیادی در این کشور وجود دارد  اگر ما به بالا آمدن فهرست سکولار العراقیه  به عنوان امر مهم در عراق نگاهی داشته باشیم دراین بین چه تغییراتی در فضای سیاسی این کشور رخ  داده یا خواهد داد؟

باید در نظر داشت که  طی سالهای2003 تا کنون اعراب اهل سنت نقش داشته اند  ولی این نقش و کارکرد  سلبی بوده است یعنی توان تخریب فرایند های دولت سازی سیاسی و دمکراتیک را داشتند ولی اکنون آنها سعی میکنند تا این نقش ایجابی باشد که در واقع نکته مهمی است چون در تاریخ سیاسی عراق  اعراب اهل سنت با داشتن اقلیت جمعیتی همواره اکثریت سیاسی را  داشته اند. در سالهای اخیر هم آنها توانستند خود را به ساختارهای حکوکتی و نیروهای ائتلاف شیعیان و کردها تحمیل کنند به طوری که از 2006 به بعد وزن سیاسی آنها بالا رفته  ودر مقامات سیاسی قرار گرفته بودند . در واقع انتخابات اخیر مهر تائیدی بود بر افزایش نقش سنی ها در عراق بویژه اینکه امریکایی ها هم به این نتیجه رسیده بودند بدون اعراب سنی نمی توانند امنیت را برقرارکنند در عین اینکه هزینه های آنها بالا میرفت. در این بین در انتخابات اتفاق خیلی شگرفی روی نداده است  لذا تحولات اکنون بیشتر علنی شده است در این حال شیعیان وکردها هم حذف نشده  و اوضاع به زمان بعث برنگشته است.

اگر به فهرست العراقیه به عنوان یکی از ستون های اصلی دولت آینده بنگریم چه تحولاتی در آینده مناسبات سیاسی و  داخلی عراق روی خواهد داد؟

فهرست العراقیه ناچار است برای تشکیل دولت تا حدودی از شعار های پیشین واهداف خود کاسته  وبه سمت جلب سایر گرو ها حرکت کند چه اینکه این گروه فاقد توانایی واحد برای تشکیل دولت است( حتی با ائتلاف کامل با کردها)  ضمن اینکه حاکمیت قرار نیست که فقط در روی کاغذ باشد لذا قرائن این امر نیز مشهود است مثل اینکه ایاد علاوی آن موضع ضد ایرانی پیشین خود را اکنون دارا نیست در این حال نگاه این فهرست به آینده نیز هست .

در صورت حضور فهرست العراقیه در دولت آینده عراق آیا به نوعی واگرایی ایران با عراق  و حرکت کردن عراق به سمت اعراب و عربستان اتفاق خواهد افتاد؟

من فکر میکنم به نوعی عربیزه شدن در سیاست خارجی عراق اتفاق خواهد افتاد و احتمالا تشدید خواهد شد (چنانچه دولت مالکی هم تلاشهایی در این سمت داشت) . به نظر میرسد نقش آفرینی  عراق در منطقه بیشتر و  پررنگ تر خواهد شد، در واقع این کشور دوران اشغال را از سر گذرانده ، ثبات داخلی آن نسبتا افزایش یافته  و پتانسیل  اقتصادی فوق العاده ای هم دارد  لذاعراق به تدریج وارد تحولات منطقه ای شده و طبیعتا در آنجا عراق باید خود را در بلوک اعراب تعریف کند وبه هر حال تالی این سیاست به نوعی فاصله گرفتن از ایران است (در صورت روی کا ر آمدن هر دولتی اتفاق می افتد ولی نسبی  است)به هر حال ما در آینده مسائل بیشتری با عراق خواهیم داشت

یعنی در هر حال به واگرایی میان ایران با عراق رخ خواهد داد ؟

ما تا  الان هم آنچنان همگرای با عراق نداشته ایم چنان که  خیلی از مسائل ما با عراق همچنان حل نشده باقی مانده (قرارداد1975،قطعنامه 498،برخی اختلافات نفتی)در این حال ما سهم مناسبی در بازسازی عراق نداشتیم لذا ما  روبط آنچنان خوبی با عراق نداشتیم چه اینکه بدنه کارشناسی عراق اعراب سنی و بعثی بوده  و فقط در حوزه رسمی  روابط مناسب تر بود .

میتوان با توجه به افزایش روابط احزاب عراقی با عربستان دولت  آینده عراق را به  نوعی دوست صمیمی ریاض تلقی کرد ؟

در واقع باید با  احتیاط روابط بسیار صمیمانه دولت عربستان با عراق را به کار بر د لذا بنا به دلایل سیاسی داخلی ،قومی و خارجی احتمال گشایش روابط استثنائی در روابط دو کشور وجود ندارد از طرف دیکر عربستان هم خیلی مایل به عراق قدرتمند مثل دوران صدام نیست  در این حال عربستان با دولت جدید عراق روابط نزدیکی خواهد داشت و سعی خواهد کرد این دولت پابرجا بماند وبه سمت خود جلب شود