مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
عاقبت وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران از سال 1357 تا 1392 درس عبرتی برای همه بازیگران صحنه سیاسی ایران باید باشد. وزارت فرصتی است برای دفاع خردمندانه از حقوق مردم و اعتلای میهن که اگر از آن درست بهره بردای نشود، عاقبت ناخوشایندی را در دنیا و آخرت خلق میکند. به عاقبت نیک و ناخوشایند وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران نگاهی کوتاه میکنیم. از ده وزیر خارجه ایران پنج وزیر از دایره خودیها حذف شده اند، یک وزیر شهید شده است، دو وزیر سکوت سیاسی اختیار کرده اند، و دو وزیر هنوز دارای کَر وفَر نسبی هستند.
کریم سنجابی (بهمن 1357 تا فروردین 1358)
دکترکریم سنجابی در سال 1283 در کرمانشاه متولد شد. سنجابی پس از انقلاب به مدت 55 روز وزیر امور خارجه دولت مهدی بازرگان بود اما به دلیل مشکلات فراوان استعفا داد. پس از اعلام ارتداد جبهه ملی توسط امام خمینی و دستگیری اعضای جبهه ملی، کریم سنجابی به مدت ۱۴ ماه مخفی بود و سرانجام از راه کردستان به ترکیه و ازآنجا به پاریس و سپس به امریکا در 28 شهریور 1361 رفت و تا آخر عمر آنجا ماند. او در سال 1375 درامریکا درگذشت.
ابراهیم یزدی (فروردین 1358 تا آبان 1358)
دکتر ابراهیم یزدی متولد مهر ماه 1310 در قزوین که پس از استعفای کریم سنجابی به عنوان وزیر خارجه دولت انتخاب شد و مدت زمانی طولانی عهده‌دار این سمت نبود. در دوران وزارت او، ایران از پیمان سنتو خارج شد و به جنبش غیر‌متعهدها پیوست. وی بعدا چندین بار دستگیر و زندانی شد و هم اکنون از نظر حکومت غیر خودی محسوب میشود.
ابوالحسن بنی صدر (آبان 1358 تا آذر 1358)
دکتر ابوالحسن بنی صدر متولد 2 فروردین 1312 همدان و اولین رئیس جمهور پس از پیروزی انقلاب اسلامی. او در بهمن سال ۱۳۵۸ رئیس جمهور شد و در خرداد ۱۳۶۰ پس از چندی تنش با اعضای حزب جمهوری اسلامی و نهایتاً با امام خمینی، با عنوان عدم کفایت سیاسی توسط مجلس شورای اسلامی از مقام خویش عزل گردید. وی بعدا از ایران به فرانسه فرار کرد. هم اکنون ساکن فرانسه است و از مخالفین حکومت ایران است.
صادق قطب‌زاده (آذر 1358 تا مرداد 1359)
متولد 4 اسفند 1314 که در زمان شورای انقلاب مسئولیت وزارت خارجه را به عهده داشت.او از جمله مشاوران امام خمینی در پاریس و پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ وزیر امور خارجه و مدیر عامل سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران و عضو شورای انقلاب بود. صادق قطب‌زاده در ۲۴ شهریور ۱۳۶۱به حکم محمد ری‌شهری در تهران اعدام شد.
محمد علی رجایی (اسفند 1359 تا مرداد 1360)
محمدعلی رجایی در سال 1312 در قزوین به دنیا آمد. او تحصیلات ابتدایی را در قزوین تمام کرد و در 13 سالگی به تهران رفت.او درسال ۱۳۵۷ به وزارت آموزش و پرورش رسید، در ۱۳۵۸ به نمایندگی مجلس رسید و در همان سال در کابینهٔ بنی صدر، به عنوان دومین نخست‌وزیر جمهوری اسلامی پس از بازرگان شرکت داشت. شهید رجایی همزمان با نخست‌وزیری در حدود شش ماه عهده‌دار وزارت امور خارجه نیز بود. وی در سال 1360 رییس جمهور شد حدود ویکماه بعد در 8 شهریور به شهادت رسید.
میرحسین موسوی (مرداد 1360 تا آذر 1360)
مهندس میرحسین موسوی در سال 1320 در شهر خامنه در استان آذربایجان شرقی به دنیا آمد. در سال 1360 و در کابینه محمدعلی رجایی، موسوی به عنوان وزیر امور خارجه معرفی شد. پس از آن نیز در دولت محمدجواد باهنر عهده‌دار وزارت خارجه بود. وی بعدا نخست وزیر دولت آیت الله خامنه ای شد. سپس عضو شورای عالی تشخیص مصلحت شد و در سال 1388 کاندیدای ریاست جمهوری شد. اکنون در حبس خانگی در تهران است.
علی اکبر ولایتی (آذر 1360 تا مرداد 1376)
دکترعلی اکبر ولایتی در 4 تیر ماه 1324 در رستم‌آباد، یکی از روستاهای شمیران به دنیا آمد. در سال 1343 در رشته پزشکی دانشگاه تهران پذیرفته شد و پس از پایان این دوره، تخصص اطفال را در مرکز طبی کودکان دانشگاه تهران و فوق تخصص بیماری‌های عفونی را در دانشگاه جان هاپکینز آمریکا گذراند. او به مدت 16 سال در دوران ریاست جمهوری مقام معظم رهبری و هاشمی رفسنجانی عهده‌دار وزارت امور خارجه بود. ولایتی در حال حاضر مشاور امور بین‌الملل مقام معظم رهبری است.
سید کمال خرازی (مرداد 1376 تا مرداد 1384)
دکتر کمال خرازی متولد 1 آذر 1323 تهران. از نخستین سمت‌های او بعد از انقلاب، مدیر عاملی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود. خرازی که مدیرعامل خبرگزاری ایرنا بود، در زمان جنگ عراق علیه ایران، مسئولیت ستاد تبلیغات جنگ را نیز بر عهده داشت. وی همچنین پیش از انتصاب به سمت وزیر خارجه، مدتی نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد بود. در دوران ریاست جمهوری سید محمد خاتمی به مدت 8 سال وزیر امور خارجه بود. اواز سال 1385 رئیس و عضو شورای راهبردی روابط خارجی است. او سالهاست که سکوت سیاسی در انظار عمومی اختیار کرده است.
منوچهر متکی (مرداد 1384 تا آذر 1389)
دکترمنوچهر متکی در 22 اردیبهشت 1332 در بندر گز متولد شد. دکتر متکی پس از انقلاب اسلامی در بخش‌های مختلف وزارت امورخارجه دارای پست‌های مهمی بوده و مراتب ارتقاء را بطور تدریجی طی کرده‌است. او در دولت نهم و 5 ماه نیز در دولت دهم عهده‌دار وزارت خارجه بود و در 22 آذر ماه 1389 در حالی که در مأموریت سنگال بود از این سمت بوسیله احمدی نژاد رئیس جمهور اصول گرا برکنار شد. وی در انتخابات ریاست جمهوری 1392 کاندیدا شد اما شورای نگهبان دکتر متکی را با سوابق نمایندگی مجلس شورای اسلامی، سالها سفارت، و وزارت، احراز صلاحیت نکرد. وی هم اکنون روزه سکوت سیاسی گرفته است و دارای هیچ پست رسمی در حکومت ایران نیست.
علی اکبر صالحی (بهمن 1389 تا مرداد 1392)
دکترعلی‌اکبر صالحی در سال 1328 در کربلا متولد و در 9 سالگی به ایران بازگشت. او فارغ التحصیل رشته دکتری مهندسی هسته‌ای از دانشگاه فناوری ماساچوست است. نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نماینده ایران در سازمان کنفرانس اسلامی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی از جمله سمت‌های علی‌اکبر صالحی است. پس از برکناری متکی از وزارت خارجه، صالحی مدتی سرپرست این وزارتخانه بود و سپس به عنوان وزیر خارجه منصوب شد.
کلیدواژگان: ایران، وزارت خارجه، وزرای خارجه ایران، کریم سنجابی، ابراهیم یزدی، ابوالحسن بنی صدر، صادق قطب زاده، محمدعلی رجایی، میرحسین موسوی، علی‌اکبر ولایتی، سید کمال خرازی، منوچهر متکی، علی‌اکبر صالحی.
