کارشناس مسائل عراق

مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC

 بعد از سرنگونی صدام در سال 2003 معارضین عراقی و شیعیان در این کشور قدرت را به دست گرفتند. بنابراین عربستان سعودی سیاست خارجی نوینی، را در قبال حکومت تازه بنیاد عراق، در قیاس با حکومت حزب بعث، اتخاذ کرد. در سال های گذشته روابط عراق و عربستان وارد مرحله نوینی شده است. در واقع ریاض تلاش کرده است با افزایش توجه به عراق روابط دیپلماتیک سیاسی اقتصادی و امنیتی خود را با عراق افزایش دهد. در این بین برای بررسی بیشتر وضعیت روابط عراق و عربستان و گفتگویی با دکتر صباح زنگنه کارشناس مسائل عراق داشته ایم:

واژگان کلیدی: رویکرد ریاض ، عراق، مهار، نفوذ جمهوری اسلامی ایران

مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به نوع گزارش ها و خبرهای مختلفی در مورد حضور بنگاه ها و شرکت های اقتصادی در عراق، عربستان چه رویکرد در حوزه اقتصادی را پیگیری می‌کند،

 عربستان از نظر اقتصادی تلاش کرده است تا زمین هایی را در جنوب عراق بخرد یا اجاره دراز مدت کند. در واقع آنها زمینها را به عنوان مزارع کشت علوفه ای در آورد تا مشکلی خود از نظر کمبود آب را جبران کند. بدین ترتیب با انتقال محصولات به عربستان گاوداری ها می تواند توسعه یابند و نیازهای خود را به علوفه تامین کنند و همچنان در تولید لبنیات گام بردارد و محصولات لبنی را به عراق و منطقه صادر کند. همچنین عربستان درمناطقی با خرید برخی از صنایع به عنوان عامل موثری در آن صنعت عمل کند و بخش دیگری نیز تلاش کرده است با دادن کمکهای خاص به برخی از صنعتگران و توجه آنها را از توسعه نفت و صنعت نفت عراق مانع گردد. چرا که اگر تولید نفت عراق افزایش پیدا کند، د این کشور می‌تواند رقیبی جدی برای تولید نفت و صادرات عربستان باشد و در خواهد آمد. در نتیجه عربستان جایگاه خود را عنوان تولید عضو اوپک در نفت دست خواهد داد. در واقع سیاست های متنوع و جهت‌گیری مختلفی از سوی عربستان در حوزه اقتصادی در عراق در حال پیگیری است.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به رویکرد قدرتمند عربستان در ترویج سلفی گری و همچنین در تاسیس بنیادهای بحث العالمیه در جهان اسلام، عربستان  با چه رویکردی در حوزه ترویج و تبلیغ مثل دیگری عربستانی در بین در مناطق مختلف اهل سنت عراق انجام داده است؟

 این اقدامات متنوع بوده است. اولاً نیروهای مجرم و جنایتکاری که در زندان های عربستان حضور داشتند قبلا با گرفتن تعهد به سمت مرزهای سوریه و عراق ارسال کرده است و تلاش کردن آنها را وارد سوریه و عراق کند و با هر اقدامی در ترویج تفکرات وهابی و سلفی هست انجام دهند و حتی دست به اقدامات خشونت بار و کشتار و غیره نیز بزنند. در بعد دیگر با ارتباط با تحصیل کردگان دانشگاه های مذهبی در عربستان، مصر و.. یا حتی در عراق و ترکیه سعی کرده و  با اعطای تسهیلات ، کمک های ماهانه، بورس و دعوت به عربستان نوعی شست‌وشوی مغزی انجام دهد و به کشور  عراق مبلغ تفکر سلفی یا نظام عربستان باشند. در بخش دیگری از روزنامه نگار ها و موسسات مطبوعاتی و رسانه ای و … زن ها خواسته تا مطابق سیاست های تبلیغاتی عربستان سعودی کار کنند و حتی در جاهایی موسسات سازمان های رسانه ای و مطبوعاتی آنها کلا را خریداری کرده است و فعالان آن موسسات را به عنوان کارمند و مزدوران خود به کار گرفته است.

 مرکز بین المللی مطالعات صلح: در انتخابات اخیر پارلمانی عراق مباحث بسیار مختلفی در مورد نوع نفوذ عربستان در بین در واقع شخصیت های عراقی اهل سنت و همچنین جنگ های سیاسی این کشور منتشر شد نفوذ و حضور عربستان در بین جریانهای سیاسی اهل سنت در عراق چگونه است؟

 عربستان تلاش کرده است ایران را به عنوان رقیب خود در عراق تلقی کند و سعی کرده و عراقی ها را تبلیغات نزدیک شدن به مراکز قدرت، احزاب، همچنین به صورت های مختلف دیگر ، خود را به مردم نزدیک  و نسبت به ایران بدبین کنند و ایران را منفی نشان دهد. ظاهراً ریاض تصور می کند که حضور ایران در عراق و تمایلات مردمی مردمی ایران نسبت به ایران مانع حضور و فعالیت کشور عربستان می شود . لذا از راه راه اندازی تبلیغات گوناگون ، منفی بافی و ایجاد فضای تبلیغاتی منفی رسانه ای جایگاه ایران را در بین مردم عراق تضعیف کند و آنان را  از

جمهوری اسلامی ایران دور کند .

 مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به نوع رابطه عربستان با جریان های مختلف شیعه در عراق و دامنه نفوذ و ارتباط جریان های شیعی عربستان چگونه است و ریاض تا چه حد توانسته است روابط گسترده ای با آنها برقرار کند؟

 جایگاه عربستان هنوز در بین شیعیان عراق ضعیف است. این کشور تلاش بسیار زیادی از طریق از طریق عشایر شیعی و برخی از آخوندها و روحانیان انجام داده است تا خود را در بین جریان های شیعه افزایش دهد. این رویکرد با ارائه کمکها ، پول، هدایا ، سفر به عربستان و روشهای مختلف دیگر جذب کند و نوعی شکاف در بین شیعیان انجام دهد، اما تاکنون توفیقی نداشته و اقبالی نیافته است.

 مرکز بین المللی مطالعات صلح: سطوح و میزان نفوذ عربستان در بین جریان های برتر در اقلیم کردستان عراق تا چه اندازه است

 روابط عربستان عربستان تلاش کرده است و تماس های بسیاری با کردهای عراق در منطقه اقلیم کردستان داشته باشد و سران احزاب کُرد را به عربستان دعوت کند و همچنین نمایندگانی برای مذاکره با اعضا و مختلف کردی بفرستد. ریاض حتی در مورد بحث رفراندوم در سال گذشته تلاش های انجام داد تا کمک هایی کند و  تبلیغات خود را به راحتی به نفع رفراندوم جهت داد. در مجموع عربستان تلاش کرده است کردها را به عنوان یک عامل مخرب در روابط منطقه ای با عراق و سوریه تحریک و از آنها سوء استفاده کند. اما این اقدام ظرفیت بسیار محدودی دارد و نتیجه گیری عاید این کشور نشده است.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: چشم انداز روابط عراق و عربستان را چگونه می بینید؟

 مجموعه اقدامات عربستان در عراق  نوعی حساسیت‌های شدیدتری نسبت به حضور عربستان در عراق را ایجاد کرده است و بخشی از آنجا که حساسیت کمتر بوده است نوعی سمپادی برای عربستان ایجاد کرده است، اما مجموع در مجموع باید گفت با توجه به شاخص انتخابات انتخابات اخیر پارلمانی عراق ، عربستان با وجود تلاش و کوشش بسیار زیاد برای جریان و اشخاص مورد نظر خود با وجود تمام تلاش ها و و و تداوم رویکرد در بعد از سقوط صدام در عراق نهایتاً عربستان نتوانست تعدادی از شخصیت ها و جریان هایی که به دنبال افزایش حضور در پارلمان عراق بود (در بین اهل سنت و شیعیان) وارد پارلمان کند. این امر نشان می دهد سیاست هایی که مبتنی بر تزریق پول بدون زمینه‌ای مردمی و بدون پیش زمینه های تاریخی فرهنگی و اجتماعی معمولا با شکست روبرو می گردد.