مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
جریان 14 مارس در انتخابات گذشته تنها با به دست آوردن چند كرسی بیشتر در پارلمان، توانست اكثریت را به دست آورد و پس از معرفی سعد حریری به عنوان نخست وزیر، دولت وحدت ملی را تشكیل دهد. یك سال بعد دولت حریری به دلیل تنش با حزب الله سقوط كرد و جریان 8 مارس دارای اكثریت پارلمانی شد و با تعیین “نجیب ميقاتي ” به عنوان نخست وزیر، دولتی بدون حضور جریان 14 مارس شكل گرفت. اكنون نيز پس از استعفاي ميقاتي در حالي كه كمتر از 3 ماه تا برگزاري انتخابات آتي مجلس باقي مانده 14 مارس موفق شده دولت مد نظر خود را جايگزين دولت فعلي كند. يعني تمام سلام با 124 رای موافق از مجموع 128 راي موجود، به قدرت رسيد. همين امر موجب شد به گفتگويي با محمد ايراني سفر پيشين و كارشناس مسائل لبنان به آينده اين دولت و چالش هاي فراروي آن در آستانه انتخابات پارلماني بپردازيم:
مركز بين المللي مطالعات صلح: علل استعفاي ميقاتي در شرايط نوين لبنان چه بود؟
استعفاي ميقاتي زماني تحقق يافت كه اختلافات داخلي بين احزاب لبناني (بيشتر بر سر تصويب قانون انتخابات جديد) به اوج خود رسيده بود. همچنين فشارهاي سياسي 14 مارس دولت را تحت فشار قرار داده بود و دولت گاه متهم به موضع گيري به نفع دولت اسد مي گشت. همچنين چالشهاي منطقه اي از سوي كشورهاي عرب مانند عربستان -كه به دنبال تسويه حساب با سوريه بوده و ميقاتي را نخست وزير جريان 8 مارس ميدانستند- وضعيت را به سوي استعفاي ميقاتي هدايت كرد. البته نگاهي هم وجود دارد كه فشارهاي خارجي دولتهاي تاثيرگذار در لبنان مانند امريكا بر استعفاي ميقاتي بي تاثير نبود. چنانچه گفته مي شود يكي از پيامدهاي سفر اوباما به منطقه افزايش فشار بر دولت لبنان و استعفاي دولت ميقاتي بود.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در شرايط كنوني علت توجه همه جريان هاي سياسي لبنان به انتخاب تمام سلام به نخست وزيري چيست؟
در گذشته وقتي 8 مارس بعد از استعفاي سعد حريري به قدرت رسيد، از همان ابتدا 8 مارس به دنبال تشكيل دولت ائتلاف ملي بود. يعني هم حزب اله و هم جنبش امل و جنبلاط تلاش كردند كه نخست وزير نماينده هر دو گروه 8 مارس و 14 مارس باشد. آنان موفق نشدند و مشخص بود كه دولت ميقاتي با توجه به عدم همه گيري دولت ضعيفي است. با استعفاي ميقاتي اين طرح هم در انديشه 8 مارس بود. چنانچه مطرح شدن تمام سلام هم بعد از طرح نخست وزيري سعد حريري و خواهر رفيق حريري طرح شد. تمام سلام به دليل ويژگي هاي شخصيتي و خانوادگي گر چه سني و در گروه 14 مارس و تقريبا با سعد حريري همسو است، اما در تحولات دوسال گذشته به هيچ وجه چهره تندي نداشته است. حتي خانواده سلام خانواده اي ملي و نسبت به مسائل مقاومت و روابط با سوريه مواضع نسبتا معقولي داشته است. وي هر چند انتقادهايي نسبت به سياست هاي سوريه در لبنان داشته است، اما گفته ميشود كه نگاهي منفي نسبت به حزب اله نداشته است. سلام با توجه به پذيرش طرف هاي داخلي لبنان و همچنين منطقه به نخست وزيري رسيد. وي ارتباطات سنتي اي با عربستان دارد و گروههاي مختلف از وي حمايت كرده اند. احتمالا نگاه حزب اله اين است كه وي مي تواند وضعيت فعلي لبنان را مديريت كند و همه گروه ها را در قدرت مشاركت دهد و از مرحله سخت كنوني (درگيري هاي در شمال لبنان بين سلفي ها و علوي ها و شهر صيدا و اتهاماتي كه نسبت به كمك گروههايي به مخالفان سوريه وجود دارد) عبور دهد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با انتخاب سلام شاهد پيام تبريك پادشاه عربستان و ولي عهد به عنوان اولين مقام هاي خارجي به نخست وزير لبنان نوين بودبم آيا با سفر تمام سلام به عربستان تحولاتي در نگاه عربستان در لبنان پديدار شده است؟
عربستان بر بخشي از اهل سنت در لبنان نفوذ دارد و اين نفوذ سنتي است. چنانچه كشورهاي ديگر منطقه هم در بين طوايف ديگر نفوذ دارند. اين امر شرايطي طبيعي لبنان است. چنانچه فرانسه، سوريه، ايران و عربستان هم در لبنان نفوذ دارند. تاكنون وقتي نخست وزير سني انتخاب ميشد معمولا بايد نيم نگاه مثبتي از سوي عربستان را در اختيار داشته باشد. به علاوه همچنان كه لبنان براي خروج از بحران نيازمند نظر مثبت تمام طوايف لبنان نسبت به دولت است بايد بازيگران خارجي هم خارج از دعواها و اختلافات خود در لبنان به اين نتيجه رسند كه براي نجات لبنان همسويي و نگاه واحدي نسبت به آينده لبنان وجود داشته باشند. در همين راستا بود كه مسيحيان هوادار عون ،حزب اله و امل سلام را انتخاب كردند. اكنون سلام نيز با توجه به طيف هوادران داخلي و آراي به دست آورده و كشورهاي پيراموني بايد توان بيشتري براي شكل گيري دولت وحدت ملي داشته باشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نگاه بازيگران غربي همان امريكا، فرانسه و انگلستان به تشكيل دولت كنوني در لبنان چيست؟
سلام به عنوان چهره اي معتدل و ميانه رو در لبنان مطرح است. پدر وي سالها و در چند دوره نخست وزير لبنان قبل از جنگ داخلي بوده است. مواضع و رويكردهاي سلام معمولا غير افراطي و توام با اعتدال بوده است. خانوداه وي به اينكه با همه طيف هاي لبناني همكاري كنند مشهور هست. بنابراين به نظر ميرسد چنين چهره اي بهانه اي به غربي ها براي به هم ريختن وضعيت داخلي لبنان نداده است. در اين حال با توجه به شرايط كنوني لبنان و اينكه همه گروههاي لبناني سلام را تاييد كرده اند بايد انگيزه هاي غربي ها را در كنار ساير عوامل در انتخاب وي موثر بدانيم. در اين راستا به نظر ميرسد بعد از شكل گيري دولت جديد شتاب بيشتري در ثبات و برقراري شرايط سياسي لبنان شاهد باشيم. يعني اكنون بهانه اي كه دولتي شكل گيرد كه با مقاومت در چالش باشد از سوي غربي ها مطرح نيست.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نخست وزير لبنان در اولين سخنان رسمي خود اعلام كرد كه سعي مي كند كشورش را از فضاي درگيري‌هاي سوريه دور نگه دارد.تمام سلام نخست وزیر جدید لبنان با اشاره به مساله مقاومت علیه رژیم صهیونیستی، گفت: حمایت از مقاومت مهم ترین مساله مورد توجه دولت لبنان است .سياست خارجي دولت آقاي تمام سلام چيست؟
با توجه به سخنان وي بعد از انتخاب سياست خارجي سلام كاملا روشن است. وي نماينده طيف هاي مختلف لبناني است و بر آن نخواهد بود كه حساسيت يك جريان را بر ضد جريان ديگر در لبنان و همچنين منطقه برانگيزد. بنابراين اظهارات سلام در مورد اينكه لبنان در موضوع سوريه بي طرف خواهد بود از اين زوايه مثبت است كه اين التزام را براي دولت ايجاد ميكند كه چنانچه هر جرياني در داخل لبنان به مخالفان دولت اسد كمك كند يا قصد حمل سلاح را داشته باشند دولت با اين امر برخورد كند. همچنين بي طرفي به اين معني است كه اجازه داده نشود كه هيچ طرفي در مساله سوريه مداخله كند. گذشته از اين با توجه به چهره معتدل وي در رابطه با غرب به نظر ميرسد وي روابط نسبتا منطقي را با دولتهاي عربي و غربي داشته باشد. همچنين با توجه به اظهارت مثبت وي نسبت به مقاومت و حزب اله و اعلام درخواست ياري از سيد حسن نصر اله سياست خارجي سلام در رابطه با جمهوري اسلامي ايران هم معقول، منطقي و بدون تنش باشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: طی هفته ها و ماه های اخیر موضوع قانون جدید انتخابات در لبنان به بحث برانگیزترین موضوع سیاسی و محل اختلاف گروه های سیاسی در این کشور تبدیل شده است. انتخابات پارلمانی قرار است 19 خرداد سال جاری (9 ژوئن 2013) برگزار شود. با این حال حساسيت اين موضوع آنجاست كه تقريبا تصويب اين قانون تا حدود زيادي نتايج انتخابات را هم تعيين خواهد كرد. در اين شرايط مهمترين چالشهاي فراروي دولت سلام چيست؟
موضوع تصويب قانون انتخابات در مجلس مشخص نيست به چه وضعيتي دچار خواهد شد. جدا از اين نيز مساله انتخاب دولتي فراگيري كه همه گروه ها را در برداشته باشد مهمترين مساله فراروي دولت است. جدا از اين روابط با سوريه و موضوع بحران سوريه و تاثير آن بر لبنان نيز در جاي خود حائز اهميت است. به علاوه شرايط امنيتي شمال و جنوب مهم است. در اين بين موضوع خلع سلاح مقاومت كه از سوي 14مارس بويژه جريان هاي تندرو اين گروه مرتب پيگيري مي شود دولت را تحت فشار قرار خواهد داد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: اولویت ها و انتظارات جناح 14 مارس از تشکیل دولت نوين چيست؟
شايد جريان 14 مارس بيشتر اين هدف را دنبال مي كند كه با انتخاب فردي مانند سلام (كه همپيمان سوريه نبوده است) انتظار را داشته باشد كه سلام در مورد مساله سوريه موضع گيري جدي تري بر ضد سوريه داشته باشد و اقداماتي را هم عملي كند. اما بايد اشاره كرد بعيد است دولت سلام اكثريت عمده اي از 14 مارس را در خود داشته باشد. چرا كه حاميان سوريه در لبنان و 8 مارس به طور عمده اي از سلام حمايت كرده اند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: فراکسیون وفاداری به مقاومت (وابسته به حزب الله)، فراکسیون اصلاح و تغییر (وابسته به جریان ملی آزاد به رهبری میشل عون)، فراکسیون توسعه و آزادی (وابسته به نبیه بری رییس پارلمان) فراکسیون النضال(وابسته به ولید جنبلاط رهبر دروزی های لبنان) از نخست وزير لبنان جديد حمايت كرده اند. در اين حال آيا جریان 8 مارس خواستار توافقی فراگیرتر در قالب تشکیل دولت وحدت ملی است؟
همه تلاش سلام اين است كه دولت وحدت ملي شكل دهد. چرا كه با توجه به حمايت اكثريتي بيشتر گروه ها در لبنان از وي همچنين دولت هاي منطقه اي و توجه به سوابق وي قاعدتا بايد فضايي فراهم باشد كه وي بتواند ائتلاف ملي را شكل دهد. گر چه من معتقدم كه تنش ها بين 8 مارس و 14 وجود دارد و كاهش نيافته است. يعني تمام سلام ماموريت براي پايان اختلافات دو گروه ندارد بلكه به دنبال آن است كه همكاري دو جريان را براي تشكيل دولت ايجاد كند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با در نظرداشت مديريت سياسي سلام ميتوان بر پيروزي 8 مارس يا 14 مارس در انتخابات آينده لبنان تاثير گذارد؟
نه. انتخابات در لبنان موضوع متفاوتي است و شرايط ويژه خود دارد و ارتباطي با دولت روي كار در اين كشور ندارد. بارها شاهد بوده ايم در حالي كه حريري نخست وزير بوده است يا 14 مارس دولت را اداره ميكرد در مجلس يا پارلمان را 8 مارس به دست آورده و همچنين برعكس اين امر صورت گرفته است. انتخابات آينده مهم و داراي حساسيت است و تمام سلام هم به عنوان نخست وزير انتقالي انتخاب شده است. در اين حال ترتيب آينده مجلس بعد از انتخابات هم مي تواند به اين جمع بندي برسد كه وي به كار خود ادامه دهد.
گفتگو از : فرزاد رمضاني بونش
