دکتر حسن هانی زاده
کارشناس مسائل عربی
مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC
بیان رخداد:
یمن کشوری بسیار فقیر در جنوب مرزهای عربستان سعودی است که۵۰درصد جمعیت آن بی‌سواد و ۴۶درصد از جمعیت این کشور را کودکان زیر ۱۵سال تشکیل می‌دهند. درصد چشمگیری از جمعیت یمن، یعنی تا ۴۵درصد از جمعیت ۲۵میلیون نفری کشور را شیعیان تشکیل می‌دهند، اقلیتی که درست در بخش گسترده‌ای از مرزهای عربستان ساکن هستند . در این بین اکنون متحدین نیروهای جنبش حوثی – شیعیان یمن – از شمال، جنوب و غرب، شهر صنعا پایتخت یمن را به محاصره خود درآورده اند و تهدید کرده اند که اگر به خواسته هایشان نرسند، دولت الهادی را ساقط می کنند.
واژگان کلیدی: خواسته ها شیعیان حوثی در یمن، انتظارات شیعیان حوثی یمن، شیعیان حوثی ، یمن
حوثی های یمن به عنوان بخشی از ساختار طایفه ای یمن سالها تحت ستم رژیم دیکتاتوری علی عبداله صالح دیکتاتور سرنگو ن شده یمن و همچنین تحت فشار رژیم آل سعود قرار داشته اند. حوثی ها یک سری مطالبات از سه سال گذشته و از سال 2004 مطرح کرده اند. آنها خواستار مشارکت در ساختار سیاسی یمن بوده اند.در طول ده سال گذشته حوثی های یمن که عمدتا در مناطق صعده، صنعا و جوف و .. در شمال یمن حضور داشته اند به دلیل نزدیکی به مرز عربستان سعودی همواره با حساسیت فوق العاده ای ریاض نسبت به خود روبرو بوده و در طول ده سال گذشته و به گونه مشخص از سال 2004 تاکنون این مجموعه به گونه مشترک از سوی دولت علی عبداله صالح و ریاض مورد حمله قرار میگرفتند. حتی در سال 2005 عربستان سعودی با کمک علی الاحمر (در واقع برادر علی عبداله صالح و فرمانده گارد ریاست جمهوری، بر ضد حوثی های صعده سلاح شیمیایی استفاده کرد. به همین دلیل حوثی ها در صدد بودند که حضور خود را به عنوان بخشی از ساختار یمن در دولت و پارلمان تثبیت کنند. اما پس از سرنگونی رژیم علی عبداله صالح در سال 2012 انتظار از دولت جدید عبده ربه منصور هادی رئیس جمهور جدیدی یمن این بود که حوثی ها را در دولت و پارلمان مشارکت دهد، اما متاسفانه عبد ربه منصور به دلیل فشار عربستان همان سیاستی را اتخاذ کرد که در گذشته علی عبداله صالح دنبال می کرد .لذا حوثی ها از یک هفته گذشته تاکنون مطالبات خود را در چارچوب حزب جنبش انصار اله یمن به رهبری عبدالمالک الحوثی مطرح کرده و تهدید کرده اند که اگر دولت یمن سهم بیشتری به حوثی ها در دولت آینده ندهد و در واقع قیمت سوخت جدید به قمیت سابق برنگردد به تحصن و تظاهرات خود در صعده و شهرهای مختلف ادامه میدهد. اخیرا به مذاکراتی که با دولت یمن صورت گرفته است ظاهرا دولت عبد ربه منصور هادی قول هایی داده است که خواسته های حوثی ها را برآورده کند، اما به نظر نمیرسد که عبد ربه منصور رئیس جمهور یمن در پاسخگویی به مطالبات اصلی حوثی ها صادق باشد. لذا حوثی های یمن یا شیعیان این کشور به دنبال مطالبات خود قبل از دست به سلاح بردن هستنند اما دولت هر چند قولهایی مساعدی داده اما هنوز پاسخ رسمی نداده است .
مهمترین مطالبات استانی و ملی حوثی ها
در جریان تقسیم بندی یمن به شش اقلیم خود مختار متاسفانه دولت عبده ربه منصور هادی به گونه ای رفتار کرد که هیچ گونه سهمی در این اقلیم های شش گانه استانی به حوثی ها داده نشده است. یعنی در ساختار خودمختاری به شش اقلیم حوثی از ساختار قدرت کنار گذاشته شده اند .اکنون حوثی ها به دنبال آن هستند که در دولت آقای منصورشماری وزیر داشته و در انتخابات پارلمانی هم سهمی بیشتری داشته تا بتوانند در ساختار قدرت در این کشور مشارکت داشته و به عنوان بخشی از جامعه یمن حضوری فعال در تصمیم گیریهای ملی داشته باشند.
نگاه دولت منصور به حوثیها
در حقیقت آقای عبده ربه منصور ثابت کرده است که نمی تواند خارج از فشارهای عربستان تصیمی هایی برای همگرایی ملی اتخاذ کند. لذا همواره دستورات خود را از ریاض کسب میکند. اگر عبد ربه منصور حقیقتا خواهان همگرایی ملی باشد باید به مطالبات حوثی ها پاسخ دهد و آنان را در ساختار قدرت مشارکت دهد. آنچه که مسلم است عربستان سعودی در طول سه دهه گذشته تلاش کرده تا حوثی ها را به حاشیه براند. به همین دلیل در طول این مدت عربستان بیش از 400 مدرسه وهابی در مناطق شیعه نشین حوثیها ایجاد کر و تلاش کرد اهل سنت من را بر ضد شیعیان حوثی تحریک کنند. به همین دلیل حوثی ها تلاش میکنند از راه همگرایی و تشکیل جنبشی تحت عنوان انصار اله مطالبات سیاسی خود را مطرح کنند.
توان حوثی ها و جنبش انصار اله
در واقع طی هفته گذشته راهپیمایی هایی که صورت گرفته است و همچنین با توجه به همبستگی های حوثی های یمن با زیدی ها نشان داد که حوثی ها می توانند در حقیقت با کمک زیدیها یک قطب جدیدی مخالف دولت عبد ره منصور هادی ایجاد و هر گونه فعالیت سیاسی و اجتماعی در یمن را تحت تاثیر قرار دهند. لذا راهپیمایی ها که در صنعا و صعده و … انجام شد همه برآیند توانمندی حوثی ها و همچنین گرایش زیدی ها به حوثی های بود تا بتوانند از راه تحصن و راهپیمایی دولت آقای منصور هادی را تحت تاثیر قرار دهند. ضمن اینکه اکنون آقای هادی قول هایی مبنی بر تشکیل کابینه جدید داده است. ولی هنوز مشخص نیست رئیس جمهور یمن به این وعده عمل میکند یا خیر.
حوثی های یمن جزئی از ساختار یمن بوده هستند. لذا عربستان سعودی حساسیت ویژه ای بر فعالیت های سیاسی آنان داشته است. در طول ده سال گذشته عربستان همواره تحریکاتی بر ضد آنان انجام داده است. اما حوثیها خود را جزئی از یمن میدانند و در مطالبات خود خواهان کاهش نفوذ عربستان در یمن اند. به همین دلیل از دولت می خواهند تصمیاتی ملی اتخاذ کند و تابع عربستان نباشد. اکنون حوثیها می توانند دست برتری در یمن داشته و دولت منصور هادی را فلج کنند.
حوثی ها خواهان مشارکت همه طوایف مذهبی و سیاسی موجود در یمن هستند. آنچه حوثی ها را آزار میدهد آن است که عربستان در تمام مسائل داخلی یمن دخالت میکند. لذا با توجه به اینکه نگاه حوثیها نگاه درون مرزی است و فراتر می اندیشند میتوانند به عنوان بخشی از ساختار جامعه یمن مشارکتی جمعی در تعیین سرنوشت خود داشته باشند. آقای منصور هادی هم در ساختار اقلیم های خودمختار بازنگری کند و به حوثی ها سهم بیشتر بدهد. در این حال در شرایط کنونی احتمال حمله از سوی شورای همکاری خلیح فارس به یمن وجود ندارد اما ممکن است عربستان مخالفان حوثی ها را تحریک کنند. چرا که نفوذ عربستان بر قبائیل مختلف یمن و ارتش این کشور بسیار زیاد است و حتی ممکن است دست به تحریک ارتش زده و آنها را سرکوب کنند .
اکنون حوثیها راهکارهای مسالمت آمیزی را در پیش گرفته اند تا از راه تحصن تظاهرات و مطالبات خود را به گوش رئیس جمهور برسانند. به نظرمیرسد این شیوه می تواند تاثیر گذار باشد. در ضمن باید توجه داشت که امریکا، انگلیس و فرانسه به درخواست عربستان بیانه هایی داده و تحرکات حوثیها را محکوم کرده اند. این امر نشان میدهد که همچنان عربستان بر یمن تاثیر زیادی دارد . در این حال در صورتی که تحرکات حوثیها پذیرفته شود میتوان به قبل از سقوط علی عبداله صالح بازگردد و ممکن است حوثی ها دست به سلاح برند. اگر مطالبات حوثیها پاسخ داده شود ممکن است جنگ بین حوثیها و ارتش یمن از سر گرفته خواهد شد. در این حال جداییی طلبان یمن جنوبی هم میتوانند از فرصت استفاده کنند .یعنی هر گاه دولت یمن تضعیف گردد قطعا جنبش جدایی طلبان یمن به پا خواهند خواست. اکنون سه محور دولت مرکزی را تهدید میکند . القاعده با تمرکز در جنوب جنبش جدایی خواه در یمن جنوبی و دیگری جنبش انصاراله یمن به رهبری الحوثی است.
