سید مهدی مدنی

مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC

دستیابی به انرژی هسته‌ای فارغ از تسهیلاتی که ایجاد می‌نماید، می‌تواند زمینه را برای افزایش پرستیژ و برخورداری از جایگاه ویژه مهیا نماید. به همین دلیل است که دولت‌هایی که امنیت خود را به واسطه دستیابی رقیبان به دانش هسته ای در خطر می بینند می‌کوشند تا رقیبان را به لطایف الحیل از دستیابی به انرژی هسته‌ای باز دارند. تجربه تاریخی اقدامات این بازیگران نشان می دهد که معمولا این دولت‌ها دو راه را در پیش می‌گیرند. راه اول تطمیع و دعوت به همکاری است. این امر در چارچوب دعوت از دانشمندان هسته‌ای کشورها برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی با هزینه‌های مناسب و اعطای کرسی ویژه به این دانشمندان است. حتی برخی از این دانشمندان در سیر صعودی مراتب اداری مراکز هسته ای قرار می گیرند و می توانند کمک کم به مدارج عالیه مدیریتی دست یابند. اما راه دوم که معمولا بیش از اولی در پیش گرفته می‌شود راه ترور و حذف این دانشمندان است. این راه معمولا توسط بازیگرانی که امنیت وجودی خود را در خطر می بینند مورد پیگیری قرار می گیرد و در آن می کوشند تا ضمن رصد کردن دانشمندان کشور هدف، آنها را به«سیبل متحرک» تبدیل کرده و سپس آنها را در یک عملیات پیجیده حذف کنند. آنچه در این نوشتار می آید نگاهی است به اقدامات صورت گرفته توسط دستگاه اطلاعاتی اسرائیل به نام موساد برای از بین بردن دانشمندان اتمی عراق که طی سال های گذشته صورت گرفته است.

اقدامات موساد علیه دانشمندان هسته ای

مجله تایم هفته گذشته طی مطلبی تحلیلی ضمن اشاره به تغییر رئیس موساد و رفتن مئیر گادان از این سازمان، اشاره کرده که فعالیت‌های این نهاد در دوران گادان پیشرفتی چشمگیر داشته است و بیش از پیش در عملیات‌های تروریستی هدفمند و سریع عمل می‌کند. باید گفت تا پیش از سرنگونی دیکتاتور عراق، صدام حسین، اسرائیل با روش‌های قهر آمیز از دستیابی عراق به انرژی هسته‌ای جلوگیری کرد. در سال 1980 خلبان‌های اسرائیلی با فریب کشورهای حایل، توانستند خود را به نیروگاه‌های اتمی عراق که با زحمت از فرانسه خریداری شده بود برسانند و طی یک حمله برق آسا آن را برای همیشه از بین ببرند. اسرائیلی‌ها در تحلیل‌های خود به این نتیجه رسیده بودند که دستیابی عراق به سلاح‌های اتمی می‌تواند نابودی شان را رقم بزند و لذا این حمله را تدارک دیدند. «کنت ارتور تیمرمن» در کتاب «سودای گری مرگ؛ چگونه غرب عراق را مسلح کرد» این عملیات را با جزئیات شرح داده است. خاصه آنکه اسرائیلی ها به طور مداوم در معرض رجز خوانی های مالیخولیایی صدام قرار داشتند و همین امر آنها را برای این عملیات بیش از پیش ترغیب می کرد.

اما راه دیگری که اسرائیل در خصوص برنامه هسته‌ای عراق در پیش گرفت ترور و حذف دانشمندان هسته‌ای عراق بوده است. بواقع فضای آشفته امنیتی عراق به‌ویژه پس از سقوط صدام نیز به کمک جوخه‌های مرگ و کماندوهای اسرائیلی آمده است و در این فضا قربانی‌های خود را راحت تر حذف می‌کنند. در سال 2007 روزنامه البینه الجدیده عراق، طی گزارشی به زوایای این ترورها اشاره کرد. بر اساس ادعای این روزنامه اطلاعات حاکی ازآن است که سازمان جاسوسی رژیم صهیونیستی با همکاری نظامیان آمریکایی درعراق توانسته بودند تا آن زمان 350 دانشمند هسته ای و بیش از 200 استاد دانشگاه را درعراق به قتل برساند. به نوشته این روزنامه، درگزارشی که وزارت امورخارجه آمریکا آن را تهیه کرده و به جرج بوش رئیس جمهور وقت آمریکا نیز تحویل داده شده، آمده است: یگانهایی از نیروهای موساد و کماندوهای اسرائیلی بیش ازیک سال است که درخاک عراق فعالیت دارند و این کماندوها به صورت ویژه برای قتل دانشمندان هسته ای عراق و ترور آنها فعالیت دارند. بنابراین گزارش، روند این اقدام مشترک جنایتکارانه آمریکا و اسرائیل پس ازآن شروع شد که تلاشهای واشنگتن درجهت جذب این دانشمندان برای همکاری با آنان در آمریکا با شکست روبه‌رو شد. بواقع این ترورها زمانی شروع شده که روش اول که همان تطمیع و دعوت به همکاری است با شکست مواجه شده است. براساس گزارش مذکور، با وجود اینکه برخی از این دانشمندان مجبور به فعالیت در مراکز پژوهشی رسمی آمریکا شدند، اما بیشتر این دانشمندان همکاری با دانشمندان آمریکایی را در زمینه بعضی تجربه‌ها رد کردند و همچنین شمار زیادی ازآنان از خاک آمریکا به دیگر کشورها فرار کردند. درادامه این گزارش تاکید شد: اما دانشمندانی که تصمیم به باقی ماندن درخاک عراق گرفتند، ازسوی آمریکایی‌ها تحت چندین مرحله بازجویی و تحقیقات قرارگرفتند به گونه ای که حتی شکنجه نیز شدند.

اما سریال قتل دانشمندان واساتید دانشگاه های عراق همچنان ادامه دارد و این عملیات به شکل منظم و با حمایت و تایید پنتاگون به مرحله انجام می رسد. براساس برخی گزارش‌ها این عملیات ده‌ها دانشمند عراقی را هدف قرار می دهد و یکی از دلایل وقوع انفجارها در برخی از خیابانهای شهرهای عراق هدف قراردادن دانشمندان است. برای مثال فاضل الجنابی رئیس سازمان انرژی اتمی سابق عراق می‌گوید: پیش از این عراق از ترور هزار و 500 دانشمند عراقی به دست عوامل آمریکا و اسرائیل پرده برداشته بود. وی می‌گوید: پس از اشغال عراق دغدغه اصلی اسرائیل و اشغالگران آمریکا تخریب تجهیزات و مراکز هسته‌ای و کشتار و قلع و قمع دانشمندان متخصص در زمینه هسته‌ای بود و در این چارچوب آنها 1500 دانشمند عراقی را ترور کرده‌اند. از جمله این دانشمندان که القدس العربی پرده از قتل وی برداشت یحیی امین المشد دانشمند هسته‌ای مصری بود که در ساخت تاسیسات هسته‌ای عراق فعالیت داشت. وی یکی از افرادی بود که توسط سازمان اطلاعات و جاسوسی اسرائیل به طرز ماهرانه‌ای در محل اقامتش در هتلی در پاریس ترور شد که این اقدام سازمان جاسوسی اسرائیل برای جلوگیری از پیشرفت برنامه‌های هسته‌ای عراق صورت گرفت‏. از دیگر دانشمندان هسته‌ای عرب که توسط اسرائیل ترور شدند می‌توان به سمیر نجیب دانشمند هسته‌ای مصر در سال 1967 میلادی در دتروید آمریکا اشاره کرد. همچنین می‌توان به قتل سعید بدیر دیگر دانشمند مصری در سال 1980 اشاره کرد.

علاوه بر موارد فوق اسناد منتشر شده توسط تارنمای «ویکی لیکس» نیز شواهدی را از قتل صدها دانشمند هسته ای را آشکار می سازد. براساس اسناد منتشر شده از سوی سایت ویکی لیکس، موساد 350 دانشمند هسته‌ای عراق و 300 استاد دانشگاه در این کشور را از ابتدای جنگ عراق در سال 2003 ترور کرده است. سایت عراق للجمیع، براساس اسنادی که از سوی سایت ویکی لیکس منتشر شده اعلام می کند که گزارش وزارت خارجه آمریکا نشان می‌دهد جورج بوش، رئیس جمهور سابق آمریکا عنوان می‌دارد که موساد با یاری نیروهای اشغالگر آمریکایی و شبه نظامیان توانست دانشمندان هسته‌ای برجسته عراق و اساتید دانشگاه‌های این کشور را ترور کند. این ترورها در پی شکست دولت بوش و همراهانش در به خدمت گرفتن آنها صورت گرفته است. در این گزارش آمده است: برخی از این دانشمندان هسته‌ای مجبور ‌شده‌اند در مراکز تحقیقاتی آمریکا فعالیت کنند و بسیاری از آنها همکاری با دانشمندان آمریکایی را رد ‌کردند و برخی نیز به کشورهای دیگر گریخته‌اند. براساس این گزارش، دانشمندان عراقی که تصمیم گرفتند در کشور بمانند برای مراحلی طولانی مورد بازپرسی و بعضا مورد شکنجه قرار ‌گرفته‌اند.

همچنین بر طبق این اسناد اسرائیل همچنان معتقد است که وجود چنین دانشمندان و زنده ماندن آنها خطری بر امنیت اسرائیل است و در صورتی که عراق به ثبات دست یابد این خطر بیشتر می‌شود. از این رو پنتاگون با موساد به توافق رسید و تصمیم گرفت یگان‌هایی از کوماندوهای اسرائیلی برای این منظور به عراق بروند و یک تیم امنیتی عراقی نیز این کوماندوها را کمک کرده است.

نتیجه گیری:

آنچه بر اساس اسناد منتشر شده توسط سایت ویکی لیکس و همچنین سابقه رفتار غیر انسانی دستگاه اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل بر می آید آن است که اسرائیل برای حذف رقبای خود خاصه در زمینه تلاش کشورهای رقیب برای دستیابی به دانش هسته ای هیچ مسامحه ای از خود نشان نمی دهد. این امر باید مورد توجه مسئولین و سیاست گذاران باشد که انتشار اسامی دانشمندان اتمی ایران توسط آژانس بین المللی اتمی می تواند این دانشمندان را به صورت یک سیبل متحرک تبدیل کند.تروراستاد شهریاری علامت خطر مهمی است زیرا که این ترورها نیازمند یک تشکیلات منسجم است. ترور المحبوح و یا عماد مغنیه از جمله مواردی است که می تواند زنگ خطر را به طور جدی برای سیاست گذاران این عرصه خطیر به صدا در آورد.