معصومه محمدی
کارشناس مسائل اوراسیا
مرکز بین المللی مطالعات صلح-ipsc
با به رسمیت شناختن دو منطقه لوهانسک و دونتسک توسط رئیس جمهور روسیه پوتین طرح حمله به اوکراین توسط نیروهای روسیه از ۲۴ فوریه آغاز و تاکنون ادامه داشته است. مجمع عمومی سازمان ملل در چارچوب یک نشست ویژه قطعنامه‌ای را در محکومیت علیه روسیه به تصویب رساند که با ۱۴۱ رای موافق و ۵ رای مخالف و ۳۵ رای ممتنع به تصویب رسید. کشورهای غربی حتی از فشار بی سابقه و حتی تهدید برای وادار کردن سایر کشورها برای رای دادن به پیش‌نویس قطعنامه به مجمع عمومی سازمان ملل در محکومیت عملیات ویژه در اوکراین استفاده کردند.
در حال حاضر وضعیت فعلی اوکراین کاملاً اجباری بوده و نتیجه سیاست نادرست غرب میباشد.اقدام روسیه چیزی جز تلاش در جهت مهار آن نبوده است . لازم به ذکر است که سیاستمداران غربی می توانستند با انجام اقدامی درست و آگاهانه پایان دهنده جنگ اوکراین- روسیه باشند و آن هم تضمین عدم عضویت اوکراین در ناتو است. اما آمریکا با عدم تضمین آغاز کننده جنگ و ادامه دهنده تنش میان اوکراین و روسیه است. طبق اظهارات پوتین اگر اوکراین عضوی از ناتو باشد نیروهای آمریکایی و ناتو تا نزدیکی مرزهای روسیه قرار می‌گیرند و این عمل و اقدام باعث تضعیف امنیت ملی روسیه خواهد شد . اینکه چرا آمریکا و اروپا چنین تضمینی را به روسیه نداده‌اند بسیار شفاف و روشن است چرا که آمریکا قصد تحریم‌هایی را علیه روسیه و مردمان این کشور دارد.
هدف آمریکا ایجاد جنگ فرسایشی میان روسیه و اوکراین است. اکنون با تدبیر دو طرف اوکراین و روسیه برای انجام مذاکرات، روسیه آمادگی خود را در خصوص بیان تضمین‌های امنیتی داشته است از جمله این تدابیر و شروط می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- حل مناقشات صرف نظر از جزئیات
- شناسایی تسلیحات تهاجمی و نابودی و تضمین این که این سلاح ها هرگز در اوکراین مستقر نخواهد شد.
- جلوگیری از تلفات غیرنظامیان
- انعقاد تفاهم‌نامه با دولت فعلی در جهت تسهیل مناقشات
- تضمین اوکراین در عدم پیوستن به اتحادیه ناتو
- اوکراین برای ادامه بقا باید پلی میان شرق و غرب باشد و برای دوام حاکمیت نباید به پایگاه یکی علیه دیگری تبدیل گردد.
- پایبندی به توافقنامه مینسک
این در حالی است که در این مرحله مشخص نیست که جنگ روسیه و اوکراین تا چه زمانی ادامه داشته و تا چه حد بر قیمت انرژی، امنیت غذایی و به طور بالقوه گردشگری در خاورمیانه تأثیر خواهد گذاشت.
جنگ میان اوکراین و روسیه نه تنها از ابعادی چون انسانی و بشردوستانه این تنش را تحت‌الشعاع قرار داده است بلكه از ابعاد اقتصادی و تامین مواد غذایی سایر کشورهای منطقه نیز تحت تاثیر و مورد بررسی است.
از جمله آن میتوان به زمین های حاصلخیز ای در اوکراین اشاره نمود که در قسمت شرقی اوکراین و دقیقاً در محل تنش و نزاع طرفین قرار دارد. اوکراین قرن هاست که به تامین مواد غذایی مناطق چون آفریقا تا آسیا پرداخته است و پربارترین زمین‌های کشاورزی در مناطق در منطقه را دار می باشد. از نگرانی هایی که در آن نسبتاً در این جنگ مورد توجه قرار نگرفته است.
اینکه حمله به اوکراین چه اتفاقاتی را برای کشورهای سراسر جهان که مواد غذایی خود را از اوکراین تهیه می‌کردند به وجود خواهد آورد و ناامنی غذایی در کشورهای در حال توسعه عاملی در ایجاد بی‌ثباتی سیاسی در کشورهایی چون لیبی، یمن و لبنان و عاملی در تشدید تنش قومی و بی ثباتی دولت ها و سرایت خشونت به مرزها خواهد شد .همچنین اثرات این آسیب دامن گیر کشورهایی چون مصر و ایران نیز خواهد شد. چرا که مصر و ایران وارادات غلات و دانه های روغنی خود را از کشور روسیه تامین و بالطبع جنگ و اغتشاش می تواند عاملی در کاهش مبادلات اقتصادی و واردات صنایع غذایی و همچنین صادرات مواد غذایی به کشور روسیه باشد.
از دیگر آسیب های این جنگ میتوان به از میان رفتن صلح منطقه اشاره کرد . اثرات جنگ اوکراین و روسیه تاثیراتی مستقیم بر آینده سوریه ،لیبی و یمن و تحولات حاکم بر این کشورها خواهد گذاشت . در این شرایط اسرائیل از فرصت پیش آمده در جهت حفظ حداکثری منافع خویش در سوریه بهره خواهد برد و با کم رنگ شدن نظارت روسیه بر سوریه فرصت خوبی برای اسرائیل پیش آمده تا جای پای خود را در سوریه تقویت و محکم سازد .
همچنین تنش پیش آمده مواضع اسرائیل را در قبال روسیه دست خوش تغییر و تحولاتی سیاسی خواهد نمود.جنگ میان اوکراین و روسیه خطر مهاجرت های غیر قانونی مردم لیبی به اروپا را افزایش خواهد داد این در صورتی است که مهم ترین بحران جدی در اروپا بحران مهاجرت است.از دیگر اثرات این جنگ تاثیر مستقیم بر قیمت و عرضه نفت و گاز است. اگر روسیه در تحریم واقعی غرب قرار بگیرد60 در صد از اقتصاد نفتی و فسیلی خود را از دست می دهد و در این میان کشورهایی چون قطر ، عربستان و ایران این فرصت را به دست خواهند اورد که با عرضه نفت و گاز خود به اروپا جایگزین کشور روسیه شوند. اما این تصمیم و فرصت شامل رفتار محتاطانه ای است که باید از جانب این کشورها رعایت گردد.
شایان ذکر است که محافظه کاری خاصیت کشورهای خاورمیانه می باشد.
اگر تحریم های غرب علیه روسیه اعمال گردد در بی ثبات سازی و عقب گرد اقتصادی روسیه و منزوی گشتن روسیه در نظام بین الملل تاثير خواهد داشت .غرب در نظر دارد تا با تحت فشار قرار دادن روسیه در بلند مدت تاثیرات بالقوه ای را در کشورهای سوریه،ایران،قفقاز،افغانستان و ترکیه بگذارد .
غرب با اعمال سیاست بازآفرینی مهار بر علیه روسیه قصد بر سرگرم کردن روسیه در اوکراین و فاصله انداختن میان روسیه و متحدان استراتژیکی چون چین سعي می نماید تا هم از کنار هم نبودن این دو قدرت احساس امنیت کرده و هم از این روش مانعی برای سرعت صعودی چین در قدرت اقتصادی در منطقه خاورمیانه گردد. لذا آنها در نظر دارند تا از تمرکز روسیه در کشورهای دیگر از جمله سوریه کاسته و فرصتی را برای شریک استراتژیک خود اسرائیل فراهم آورند. سپس با سیاست بازگشت به رئالیسم و قدرت محور شدن مناسبات حق حاکمیت ملی،حقوق بشری و.. را از بین برده و با توجه به فشار خارجی بر روسیه عاملی در فروپاشی داخلی آن گردند و به هدف نهایی خود که منزوی ساختن روسیه و انزوای جهانی آن است دست یابند.
از دیگر اثرات جنگ اوکراین و روسیه می توان به گسترش و تهدید تقسیم خاورمیانه توسط قدرت هایی که چشم طمع به این منطقه دوخته اند نام برد. چرا که با منزوی ساختن روسیه غرب با فراق خاطر راحت تری قدرت نفوذ و احاطه در کشورهای خاورمیانه را خواهد جست. آنچه خطری جدی برای کشورهای خاورمیانه محسوب می شود حضور و گسترش گروههای تروریستی در منطقه است که از هر فرصتی برای ایجاد تنش و اغتشاش در منطقه بهره می جویند. از دیگر اثرات جنگ اوکراین و روسیه ضربه اقتصادی حاصل از کاسته شدن توریست های روسی در کشورهای ترکیه و مصر است.
آنچه واضح است این است که سیاست جهانی به سمت زمانی بسیار چالش برانگیز پیش می رود. به نظر می رسد این امر مسلماً توازن قوا را در سطح جهانی تغییر دهد .لذا انچه مهم است پایان دادن به تنش ها و اغتشاشاتی است که در بردارنده اثراتی غیر قایل جبران در منطقه می باشد.
واژگان كليدي: تاثیر ,بحران, اوکراین ,خاورميانه,جنگ,روسيه,
https://www.arabnews.com/node/2032831-
https://jaraian.com/1400/12121102/-
