مصیب نعیمی
کارشناس مسائل غرب آسیا
ابعاد اهمیت جولان از نگاه اسرائیل
منطقه جولان منطقه ای استراتژیک در جنوب غربی سوریه است که تقریبا مشرف بر سرزمین اشغالی فلسطین است. این منطقه از چند نظر حائز اهمیت است. نخست وجود آن در مثلث مرزی سوریه، لبنان و فلسطین اشغالی است. دوم داشتن کوههای بلند و مشرف بر هر سه منطقه و سومین جایگاه آن برد استراتژیک آن است. چنانچه از قدیم الایام با توجه به وجود جبل الشیخ دارای وضعیت ویژه نسبت به کل سرزمینهای چهارگانه فلسطین، اردن، سوریه و لبنان داشته است.
لذا صهیونیستها نیز خارج از همه معاهده های بین المللی (که ادعای اشغال فلسطین را داشته اند) در مرحله بعدی جولان را محل اطماع و استراتژی منطقه خود قرار دارند و با اشغال جولان بحث توسعه طلبی خود را مطرح کردند. در این بین اگر چه آنها در مورد سینا در مصر، وادی عربه در اردن و جنوب لبنان به نحوی از طریق سازش سعی کردند آن را در مالکیت کشورهای مربوطه قرار دهند. (اگرچه با توجه به مقرراتی که در جهت حضور نیروهای حافظ صلح به و منع وجود هر گونه صلاح سنگین در این مناطق حاکمیت مصر و اردن در آنجا اعمال نمی شود و باز هم بازگرداندن واقعی نبوده )، اما به هر صورت جزو سرزمین اشغالی خود حساب نکردند. در این بین لبنان هم با قدرت و توان مقاومت مبارزه طولانی بیست ساله مقاومت اسلامی لبنان توانست بدون هیچ امتیازی بخش اعظم این سرزمین را از اشغال رژیم صهونیستی آزاد کند. اما از ابتدا صهیونیستها در مورد جولان طی قانونی آن را به سرزمین اشغالی ملحق کردند و عنوان کرده اند که قابل برگشت به سوریه نیست. این یکی از بحران های پیچیده خاورمیانه و سرزمین های اطراف سوریه و لبنان است و بارها سعی شده اشغال جولان را به رسیمت در آورده اشغال آن را از طریق وساطت آمریکایی ها حل کنند. حتی بحث اجاره جولان به مدت 99 سال مطرح بوده ولی سوریه این امر را نپذیرفت و رسیمتی به این اشغال گری نداده و همواره خواستار آزاد سازی آن بوده و هست.
دلایل توجه اخیر رژیم صهیونیستی به منطقه جولان
در واقع جولان اخیرا مورد توجه قرار نگرفته است و از ابتدا امر اسرائیل سعی داشته این نقطه استراتژیک، بسیار مهمی با وضعیت جغرافیایی و موقعیت را به نوعی به انحراف بکشد و بازگردندان آن را حتی به عنوان یک منطقه بی طرف نپذیرند. چراکه برخی پایگاه های مهم رژیم صهیونیستی در جولان قرار دارد. حتی کنترل برخی شهرها و روستاهای فلسطین اشغالی در وسط، شمال از ارتفاعات جولان انجام می شود. چنانچه پایگاهها و پدافندهای نظامی رژیم صهیونیستی در منطقه جولان است. در واقع سرمایه گذاری رژیم صهیونیسیتی در این منطقه به گونه ای است که از ابتدا به دنبال ادغام سرزمین جولان بین مناطق اشغالی فلسطین بوده است. در این میان آنها امروزه فکر می کنند به دلیل درگیری ها و منازعاتی در منطقه و در بین کشورهای اسلامی می توانمد از این فرصت سو استفاده کند و در مرحله آخر طرح اشغال منطقه جولان را به اتمام برسانند. در واقع امروزه ظاهرا صهیونیستها با سواستفاده از بحران در منطقه و جنگ در سوریه فرصتی را به دست آورده اند. چنانچه آخرین اقدام تشکیل کابینه رژیم صهیونیستی در سرزمینهای اشغالی جولان خود یک پیام بسیار خطرناک را نه برای سوریه بلکه برای کل کشورهای منطقه بهمراه داشت. در واقع هرگونه صلح و امنیت و استقرار با وجود رژیم صهوینیستی امکان پذیر نیست و امروزه شرایط منطقه ای صهیونیستها را بر این باور رسانده که برای اینکه بتواند بخشی از این منطقه را مجددا تحت اشغال رسمی خود قرار دهند.
گذشته از این ترفندهای دیگر رژیم صهیونیستی استفاده از پیشتیبانی غرب به ویژه آمریکا است و احساس می کند با مرور زمان می تواند سرزمینهایی (که به زور و غیرقانونی در اختیار گرفته است) را در موقعیت اشغال نگه دارد تا به فراموشی سپرده شود. از این رو بحث جولان در مرحله فعلی یکی از بحثهای حساس و ماهوی است. اگرچه ترفندهای پشت پرده نشان از یک هماهنگی کامل صهیونیستها و آمریکایی ها در وصل کردن جولان به سرزمینهای اشغالی است. حتی آنها به دنبال دریافت، گرفتن و وصل کردن جولان به سرزمینهای اشغالی و گرفتن نوعی مجوز از محافل بین المللی هستند. اما بدون شک اشغال جولان نمی تواند به هیچ وجه مورد قبول سوریه و یا کشوری که صاحب سرزمین است و موقعیت ژئوپلیتیکی و ساکنانی باشد و تل آویو نمی تواند این ترفند را به سرمنزل مقصود برساند.
بازیگران موافق ادغام جولان به اسرائیل
غربی ها به رغم اینکه غیر از مناطق اشغالی سال 48 بقیه مناطق متصرفی را به عنوان محدوده رژیم صهیونیستی به رسمیت نمی شناسند، ولی همواره کوتاه آمده و مماشات کرده اند . چنانچه بیت المقدس یکی از این مناطقی است که در سال 67 اشغال شده و در سال 48 جزو مناطق اشغالی نبود و جزو نقاطی است که از نظر سازمان ملل منطقه اشغالی محسوب می شود. اما در این مدت با شهرک سازی ها، تغییر ماهیت و هویت، انتقال پایتخت رژیم از تل آویو به بیت المقدس نه تنها مورد مخالفت قرار نگرفته، بلکه غربی ها کم کم با این قضیه کنار آمده و برخی کنسولگریها، سفارتهای غربی به سمت بیت المقدس کشانده شده است، که خود به نوعی تایید این اقدام است. در مورد جولان هم چنین وضعیتی حاکم بوده و واکنشی دیده نشده و شاید نوعی سازش یا ترفند مشترکی از پشت پرده برای عادی جلوه دادن جولان در جریان باشد. جدا از این محافل منطقه ای با توجه به شرایط فعلی نه تنها هیچگونه ابراز مخالفتی نکرده اند و بعید است که بخواهند اقدامی کنند. حتی گفته می شود که از پشت صحنه با صهیونیستها همراه هستند. یعنی طرفهایی مانند عربستان (که قدم مهمی در جهت همزیستی و همراهی با رژیم صهیونیستی برداشته) به طور تلویحی بیان کرده اند که هیچ اختلاف نظری با اسرائیلی ها ندارند و با آنها بهتر از بقیه کنار می آیند. این خود نوعی سازش است. ترکیه هم با دولت سوریه مستقیما در جنگ با آنها قرار می دهد احساس می کند که در این بخش اگر فشار صهیونیستها وجود داشته باشد می تواند دولت جدید سوریه را بیشتر تحت تاثیر قرار دهد. در واقع امیدی نباید به این بازیگران داشت حتی آنزمانی هم که جولان اشغال شد جز بیانیه های چند بعدی (که خیلی هم صراحت نداشت و اقدامی هم پشت آن نبود) هیچ نوع کاری انجام نشد. یعنی امیدی به کشورهای عربی نیست و تنها عنصری که می تواند بازدارنده باشد واکنش دولت سوریه است که قطعا در هیچ شرایطی این اشغال را نخواهد پذیرفت و صرف بیانیه یا حضور مسئولین یا دادن یک وجهه رسمی به اشغال جولان سوری ها را از بازپس گرفتن این سرزمین باز نخواهد داشت.
واژگان کلیدی: توجه اسرائیل به منطقه جولان، اسرائیل ، منطقه جولان، اسرائیل ، جولان سوریه بازیگران موافق ادغام جولان به اسرائیل
