گفتگو با جعفر قناد باشي
كارشناس مصر
مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
در ماه هاي گذشته جدا از نوع نگاه نوين قاهره به مصر به نظر ميرسد روابط قاهره و نگاه اين كشور به عراق و ايران نيز با تحولاتي روبرو شده است. گفتگوي زير براي بررسي بيشتر اهداف و نوع رويكرد كنوني مصر به محور مقاومت است.
واژگان كليدي: اهداف ، رويكرد، مصر ، محور مقاومت، عراق، سوريه، ايران
مركز بين المللي مطالعات صلح: جریان های سیاسی حاكم و دستگاه حاکمیت در مصر چه نگاهی به مسئله سوریه دارد؟
آنها از چند منظر نگاه نسبت به سوریه دارند، نگاهی متفاوت با برخی از کشورهای عربی و همچنین مخالف با ترکیه و کشورهای غربی است. اولین دلیل بسیار مهم این است که آقای السیسی و دوستانش در مصر مهم ترین گروه اپوزیسیون را گروه اخوان المسلمین و همسو و هم جهت با گروه اخوان در سوریه مي دانند. بنابراین طبیعی است که آن ها به دنبال قوی شدن مخالفین در سوریه نیستند، چرا که اگر چنین چیزی اتفاق بیفتد، به نفع گروه خوان در داخل مصر هم هست. دلیل بعدی به این موضوع برمی گردد که حزب حاکم ترکیه و قطر به عنوان دو حامی گروه ای تروریستی در یمن حامی اخوان هستند و حتی حزب عدالت و توسعه شاخه ای از اخوان تلقی می شود. بعد از این که نظامیان سر کار آمدند، روابط مصر با ترکیه و قطر تیره شد و لذا مصر را نباید جز کشورهایی در نظر گرفت که همراه اخوان همسو با اخوان هستند. این موضوع در صحنه منطقه ای مطرح است. اما موضوع سومی که در حال حاضر اهمیت دارد این است که مصر بخشی از سیاست های خارجی خود را در ارتباط با مصرف داخلی تعریف می کند و آن ارائه چهره ای غیر همسو با عربستان و گروه های تکفیری و غیر همسو با آمریکا و دنیای غرب است. لذا آقای السیسی تعریفی که از چهره خارجی خود در صحنه منطقه دارد، متفاوت با آن چیزی است که واقعا هست. در واقع در چهره آرایی خود را در یک نظام همسو با عربستان نشان نمی دهد. در حال حاضر غربی ها در حال حمایت از گروه های معارض در سوریه هستند و مخالف با آقای اسد هستند. آقای السیسی تلاش می کند که خود را مخالف نشان دهد و افکار عمومی مصر را فریب دهد که در منطقه همسو با غربی ها بازی نمی کند. البته دلیل چهارمی را هم می توان اضافه کرد و آن این است آقای السیسی سعی دارد این گونه وانمود کند و به دنبال ایجاد این تصور است که افرادی مثل آقای مبارک که خلف او محسوب می شود ماندني هستند، لذا حمایت از بشار را نوعی حمایت از خود می داند. با توجه به این که از حرکت های معارض تحت عنوان ادامه حرکت بیداری و بهار عربی یاد می کند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در وضعیت کنونی، نگاه مصری ها به رابطه با ایران چیست؟
در حال حاضر، در منطقه صف بندی هایی وجود دارد. مصر هنوز نتوانسته است در صف بندی های منطقه جای مناسب خود را پیدا کند. اگر به سمت عربستان برود، آقای السیسی سر کار آمد و رياض سعی کرد که با میلیاردها دلار او را سر کار نگه دارد، طبیعتا این موضوع باعث سست شدن پایه های داخلی آن می شود. اگر به سمت ایران بیاید، قاعدتا غربی ها خوشحال نمی شوند و ناخشنودی غربی ها را به دنبال دارد. بنابراین در این صف بندی سعی کرده است که به صورت پویایی عمل کند. از طرفی وانمود کند که با عربستان مخالف است و از طرف دیگر نشان دهد که به ایران نزدیک است. چرا که نزدیکی روابط با ایران هم در تعریف قبلی که از سیاست خارجی مطرح شد، می گنجد. یعنی چهره ای ضد آمریکایی است. بنابراین آن ها هم بدشان نمی آید که از روابط با ایران برای ارضای افکار عمومی داخلی خود استفاده کنند و در واقع این گونه وانمود کنند که در ایران به عنوان رژیمی که ضد استکباری هستند، همسو می بشاند. اما در واقعیت این طور نیست. ایران مخالف رژیم صهیونیستی است، اما آقای السیسی بیشترین کمک را به صهیونیست ها کرده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به افزایش روابط مصر و عراق، رهبران قاهره چه نگاهی به دو بحران عمده جهان اسلام یعنی یمن و عراق دارند؟
اولا که آن ها سعی می کنند شیوه ای سنتی را دنبال کنند. مصری ها همواره به عنوان کشوری برتر در جهان عرب بودند. کشوری هشتاد میلیون نفری و پر جمعیت ترین و با فرهنگ ترین کشور عربی است. لذا توقع افکار عمومی مصر از نظام حکومتی آن این است که دست برتر را در کشورهای عربی داشته باشد. مصر سعی دارد روابط خود را با سایر کشورها به گونه ای تنظیم کند که دست برتر را داشته باشد. در قضیه یمن، عربستان از مصر درخواست کرد که با آن ها همکاری کند. اما مصری ها به رغم این که در جریان کودتا وام دار عربستان هستند و سعی کردند جزایر را ببخشند و بخشش را ادامه دهند. اما به این دلیل که در قضیه یمن این گونه احساسی داشتند که در مرتبه دوم عربستان قرار گرفتند و به استخدام عربستان قرار داشتند، به چنین موضوعی علاقه نداشتند. البته عربستان پول زیادی دارد و آن ها نیاز به پول دارند و از آن جا که نیروی انسانی زیادی دارند، عربستان می خواهد که از این نیرو استفاده کند. غربی ها هم نقشه ای که برای خاورمیانه می کشند و آقای ترامپ بر آن تاکید می کند این است که از پول عربستان و سربازهای مصری استفاده کند. اما به دلیل نارضایتی مردم و ارتش مصر، در عمل ناکام مانده و آن ها سعی کردند که خود را از یمن دور نگه دارند. در مورد عراق نیز به همین صورت است و آن ها سعی می کنند که از عراق در اتحادیه عرب استفاده کنند. از آن جا که عراق همسو با جبهه مقاومت است، آن ها علاقمند نیستند که در جبهه مقاومت و کنار عراق قرار گیرند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آينده جايگاه و نگاه منطقه اي مصر به جبهه مقاومت چگونه است؟
این موضوع بستگی زیادی به این دارد که مصری ها تا چه اندازه پایه قدرت را در داخل مستحکم کنند. در حال حاضر آن ها نتوانسته اند که به دلیل مشکلات داخلی ماهیت خود را آشکار کنند. بعضی از خواسته های خود را همسو با غرب و عربستان علنی کنند. به نظر نمی رسد که شرایط داخلی مصر به سمتی رود که دیدگاه واقعی خود را در مورد آمریکا و اسرائیل و عربستان علنا بیان کنند. لذا به نظر می رسد که شیوه دوسويه ای را در روابط خود مبتنی بر جلب رضایت داخلی دنبال می کنند و سعی می کنند شعارهایی را که می دهند متناسب با خواست عمومی باشد، اما عملی که انجام می دهند، متناسب با خواست غرب باشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به این وضعیت آیا ممکن است که مصر دست به همکاری های گسترده تری با عراق، ایران و سوریه بزند؟
ممکن است به صورت محدودی دفتر حفاظت ما در قاهره فعال شود، ولی به نظر نمی رسد که در این شرایط آن ها بتوانند روابط خود را به دلیل مخالفت های صهیونیست ها و مخالفت های غربی و حساسیت هایی که در جهان اسلام نسبت به شیعه و سنی به وجود آمده و در مصر هم ایجاد شده، روابط خود را در حد سیاسی ارتقا دهند. به این دلیل که آن ها علاقمند هستند که از ظرفیت و محبوبیت و موقعیت ما و مواضع اصولی که در منطقه داریم، بهره برداری کنند و خودشان را همسو با ما در صحنه سیاسی نشان دهند.
