فرزاد رمضانی بونش
مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC
پس از دو ماه نتیجه انتخابات افغانستان اعلام شد در این حال هر چند بر خی از نامزدهای پیرو ز به دلیل تقلب حذف شدند اما اینک با اعلام نتایج از سوی کمیسون مستقل انتخابات دادستانی کل این کشور نتایج را بی اعتبار و غیر قانونی دانسته است نگاه شما به این اختلاف ها چیست ؟
در واقع دعوای موجود ظاهری حقوقی داد که چندان اهمیت ندارد به این دلیل که ساختار حقوقی موجود خیلی قدمت نداشته و مورد تجربه های قبلی قرار نگرفته است بنابراین نمیتوان آن را ناشی از ضوابط حقوقی دانست و گفت که چه کسی بر حق است و مثلا نتایج زود هنگام اعلام شده یا نه یا چه تر تیبی اتخاذ میشد . من فکر میکنم که بعد حقوق اساسی قضیه خیلی موضوعیت ندارد و بلکه این دعوای حقوقی صرفا انعکاسی از دعوای سیاسی بزرگتری است .این مساله دو بعد دارد یک اینکه همه این دعواها در کابل و چند شهر بزرگ و بین بخشی از مردم و نخبگان جامعه است و منعکس کننده همه جامعه سیاسی افغان نیست چه اینکه حاکمیت سیاسی نیز به بخشی از جامعه محدود میشود .دوم اینکه طبیعی است در جامعه بحران زده اختلافات عمیق باشد و وقتی که اختلافات ریاست جمهوری این قد ر مناقشه برانگیز باشد انتخابات پارلمانی نیز باید شبیه آن باشد و تعجبی ندارد که تقلبی که همانند آن رخ دهد و اعلام نتایج هم مثل آن طولانی شود. حالا چرا به این شکل وضعیت حاد میشود به خاطر این است که حاکمیت بیش از آن که پشتوانه داخلی داشته باشد پشتوانه خارجی دارد و اگر این پشتوانه نباشد فرو می پاشد .
کمیسون انتخابات نتیایج 33 ولایت را اعلام کرد به جز غزنی در این حال بسیاری معتقدند چون هزاره ها در غزنی به پیروزی رسید ه اند اعمال قدرت پان پشتون ها , دولت کرزای و متغیر های خارجی باعث شده نتیجه آن اعلام نشود تحلیل شما در این مورد چیست ؟
در واقع میتواند این گونه باشد چون یک نگاه پشتون گرای نیرو مند و ریشه دار و با نفوذی در جامعه افغانستان هست که در حاکمیت هم نمایند گان بانفوذی دار د و میتواند به شکل های گوناگون تاثیر گذار باشند برعکس هزاره هاو شیعیان همیشه جزو نیرو های در جه دوم بوده اند و تحت الشعاع پشتون هاو تاجیک ها بوده اند و اصولا نیرو یی قویی نبود ه اند و بعد از انقلاب اسلامی و تحت حمایت ایران مجال عرض اندام پیدا کرده اند.در این حال در غزنی که همه جمعیت آن هزاره نیست ,هزاره ها رای آورده اند در این بین قانون اساسی افغانستان تاکیدی بر ترکیب قومی بر قوه مقننه ندارد اما به هر حال انگار قانو ن نانوشته ای در حال ایجادشدن است که شیعیان را به عنوان نیرو ی سوم می پذیرد مثلا از سال 2003 به بعد همیشه رئیس جمهور پشتون بوده معاون اول تاجیک و معاون دو م هزاره که واقیتی را نشان میدهد که هزاره ها در همین حد تعریف شده اند و تعجبی نیست که هر اتفاقی علیه هزاره ها رخ دهد .
به نگاه شما با اعلام نتایج از سوی کمیسون انتخابات آیا ترکیب قومی پارلمان نسبت به پارلمان قبلی تغییری پیدا کرده است ؟
باید منتظر ماند تا مساله ولایت غزنی حل شود چون خیلی تعیین کننده در ترکیب پارلمان است از این جهت که نگاه حاکمیت و اراده سیاسی را نشان میدهد .من فکر میکنم که الان همه نیرو ها حضور دارندو خیلی هم دچار تغییر نشده است به یک دلیل خاص چرا که پارلمان درافغانستان قدرت زیادی ندارد و اختیارات بیشتر در دست قوه مجریه است .علاوه بر آن نیز اگر تغییر عمده ای رخ دهد واکنش های منفی ای هم از جانب قدرت های خارجی موجب میشود هم دامنه آشوب و بحران بوجود می آید در این حال اگر هزاره ها از این وضع کنونی به عقب تر رانده شوند مسلما به اپوزسیون می پیوندند .
پس از اعلام نتایج آقای عبداله عبداله رهبر اپوزسیون و ائتلاف تغییر و امید نسبت به نتایج حاصله ابراز امید واری کرد در این حال با توجه به کسب حدود 90 کرسی در پارلمان توسط این ائتلاف نوع بازی با دولت کرزای توسط اپوزسیون به چه شکلی خواهد بود ؟
من تا حدودی تغییر نوع بازی اپوزسیون و فشار بر دولت کرزای را قبول دارم اما در همان چار چوبی که مجلس اختیارات دارد. دراین حال باید گفت که جناح کرزای تا حدی ضعیف شد ه است و با توجه به هجمه ها بر سر تقلب و.. این کاهش قدرت قابل پیش بینی بود .
باتو جه به تداوم اختلافات بین کمیسیون مستقل انتخابات و دادستان کل افغانستا به نظر شما دامنه این روند به کجا خواهد انجامید و میتوان سنایویی برای آن متصور شد ؟
در افغانستان منطق افغانی حاکم است و کد خدا منشی ریش سفیدی و آشتی ننخبگان حرف آخر را می زند و تود ه مردم و طبقه متوسط خیلی نقشی ندارند لذا ممکن است به راحتی مصالحه ایی صورت گیرد چون بحران و بن بست مطلوب هیچ جریانی نیست و حامیان خارجی هم حمایت نمی کنند و همان اتفاقی که در عراق افتاد در این جا قابل پیش بینی است که به تراضی طرفین بیانجامد .
در صورتی که نمایند گان پشتون در پارلمان افغانستان کاهش یابد آیا وزنه سیاسی پشتون ها در صحنه سیاسی تغییر خواهد یافت ؟
نه.این امر از یک سو به دلیل اینکه در مناطق پشتون نشین امکان برگزاری انتخابات نبوده و دوم اینکه پارلمان وزن سیاسی مهمی در کشور ندارد .پشتون ها در قوه مجریه دست بالا را دارند و رئیس جمهور و پست های کلیدی راداشته و علاوه بر آن در بخش خصوصی و اقتصاد و فرهنگ وضع خوبی دارند و قدرت پشتون ها کم نشده و در جامعه افغانی انان همواره با نگاهی دست بالا را داشته اند و به هزاره ها هم نگاه تحقیر آمیزی داشته اند و با تاجیک ها هم رقابتی تند داشته اند که الان هم ادامه دارد.
