مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

 از استقلال جمهوری ارمنستان از شوروی دو دهه می گذرد و این کشور با چالشی به نام  قره باغ روبرو بوده و این مساله خود بخش مهمی از سیاست خارجی این کشور را به خود اختصاص داده است. چنانچه ارمنستان با توجه به شرایط جغرافیایی و مختصات ژئوپلتیکی سرزمین کوچک و محصور در خشکی با جمعیت سه میلیون نفری در شرایط کنونی در حالت نه جنگ و نه صلح با جمهوری آذربایجان بر سر مناقشه قره باغ بوده و مرز غربی آن با ترکیه نیز بسته است. در این حال با در نظرداشت برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ارمنستان برای شناخت و بررسی بیشتر سیاست منطقه ای این کشور کوشیدیم تا با طرح گفتگویی با گفتگو با واردان اوسکانیان (Vardan Voskanyan)، استاد  کرسی ایرانشناسی دانشگاه دولتی ایروان در جمهوری ارمنستان و معاون رییس دانشکده شرقشناسی ورودیک یارالیان جمهوری ارمنستان به سیاست خارجی این جمهوری در منطقه و اهداف و نگاه این کشور به بازیگران منطقه ای بپردازیم:

واژگان کلیدی: سیاست خارجی، جمهوری ارمنستان، ایران، روسیه، امریکا، تکمیل متقابل

مرکز بین المللی مطالعات صلح: به طور کلی مهم ترین اهداف منطقه ای سیاست خارجی جمهوری ارمنستان چیست؟

 در مناطق حساس خاور میانه و قفقاز جنوبی جمهوری ارمنستان اولٲ منافع امنیت ملی خود در نظر گرفته اهمیت ویژه ای به پایداری و محافظت تناسب قدرت در منطقه داده و می دهد. حکومت ارمنستان همچنان اهمیت قابل ملاحظه ای به محکم نمودن دوستی را با کشور های همسایه و همکار می دهد که جمهوری اسلامی ایران در این جزو می باشد و از جای مخصوصی در سیاست های خارجی ارمنستان برخوردار است.  

مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به سیاست پیشین مقامات ارمنی در مورد  شناسایی  رسمی استقلال قره باغ در چه صورتی شناسایی رسمی استقلال قره باغ توسط دولت ارمنستان انجام میشود؟

همانطوری که به نظر می رسد شناسایی رسمی استقلال قره باغ توسط دولت ارمنستان دستکم در دو صورت می تواند انجام بشود: در مرحله اول جمهوری آذربایجان باید عقیده جمعیت قره باغ را به حساب بیاورد و به حق تعیین سرنوشت خود جمهوری قره باغ احترام بگذارد، در مرحله دوم هم جامعه بین الملی باید مسٸولیت ضمانت کامل امنیت جمهوری قره باغ را بر عهده داشته باشد. شناسایی رسمی استقلال قره باغ از طرف جامعه بین الملی و از جمله جمهوری ارمنستان در آینده واقعیت غیر قابل تکذیب است، از این لحاظ درک فوری این واقعیت ناگزیر از طرف حکومت آذربایجان نه فقط به نفع توسعه معاملات اقتصادی و روابط سیاسی و فرهنگی بین همه کشورهای منطقه ای بلکه به نفع ملی خود جمهوری آذربایجان نیز می باشد.  

مرکز بین المللی مطالعات صلح: افزایش قدرت اقتصادی و نظامی جمهوری آذربایجان چه تاثیری بر سیاست منطقه ای ارمنستان دارد ؟

 مطمٸنٲ می شود گفت که افزایش قدرت نظامی جمهوری آذربایجان تهدید جدی برای تمام منطقه می باشد. سیاست غیر متعادل دولت آذربایجان مخصوصٲ نسبت به کشورهای همسایه ارمنستان و ایران  پرخطر است. این کشور ادعاهای ارضی ضد تمامیت ارضی ارمنستان و ایران در خود می پرورد و قصد دارد به کمک کشورهای دیگر به نتیجه برسد. بهترین راه حل این مسٸله و جواب مناسبی به این سیاست آذربایجان توسعه همکاری اقتصادی و حتی به وجود آوردن شرایط خاصی برای همکاری نظامی در آینده میان ارمنستان و ایران به نظر می رسد.  

مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا همکاری های غرب، ناتو و گرجستان  با آذربایجان تهدیدی برای ارمنستان می باشد؟

اگر همان کشورهای ذکر شده و جامعه بین الملی واقعٲ اهداف برقراری صلح در این منطقه دنبال می کنند باید موجود بالقوه نظامی آذربایجان را در نظارت داشته باشند. در هر صورت اگر اینطور هم نباشد و بعضی کشورها به حکم امنیت منتطقه اهمیت ندهند و به آذربایجان کمک نظامی کنند، ارمنستان آمادگی خود برای جلوگیری از هر تجاوزکاری از طرف آذربایجان اظهار نموده و بر خلاف آذربایجان ارمنستان در جای اول به توانایی خود اطمینان داشته و دارد.       

مرکز بین المللی مطالعات صلح: جایگاه پرونده سوریه و آینده اقلیت های مسیحی سوری در سیاست منطقه ای ارمنستان  چیست؟

جمهوری ارمنستان و ملت ارامنه تا به حال حوادث دردناک سوریه را تعقیب کرده و تنها راه حل این مسئله در گفتگو بین حکومت سوریه و اپوزیسیون دیده. پایداری و صلح در سوریه علامت تخفیف تشنج در کل منطقه می باشد که به طور واضح به نفع بعضی کشورهای منطقه ای مثل ترکیه و نیروهای فرامنطقه ای نمی باشد. ترکیه نقش بسیار منفی در تحولات سوریه دارد که در خاک خود گروه های مختلف تروریستی را تجهیز می کند و بر علیه حکومت بشار اسد می فرستد. در ضمن ترکیه سعی دارد سوریه را خالی از اقلیت ارامنه مسیحی ببیند که با انهدام نسل کشتار دیده ارامنه سوریه را ممکن است می خواهد امکانات اضافه ای برای تکذیب حقیقت قتل عام ارامنه در اوایل قرن بیستم به دست بیاورد. دولت ارمنستان هم تا حد امکان اقداماتی مناسب برای نگاهداری جامعه ارامنه در سوریه به عمل می آورد.    

مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه عوامل و متغیرهایی برای از بین رفتن تنشهای سیاسی بین ارمنستان و ترکیه مورد نیاز است؟

ارمنستان همیشه طرفدار آن اصل بوده که گفتگو بین ارمنستان و ترکیه بر سر حل بعضی مسائل بدون پیش شرط  باید انجام بشود. در حال حاضر هم ارمنستان آماده خود را برای برقراری روابط با این کشور بدون پیش شرط ابراز می نماید اما سیاست خارجی ترکیه در قفقاز جنوبی بر روش های واقع بینانه و بشر دوستانه ساخته نمی شود، مثلأ موضع اشتباه ترکیه را نسبت به موضوع قره باغ می توان یادآور کرد که حل این مسئله به نفع آذربایجان به پیش شرطی برای برقراری روابط بین ارمنستان و ترکیه در آمده است. از این نظر می توان گفت که برای از بین رفتن تنشهای سیاسی بین ارمنستان و ترکیه اولأ نیازی به روش های سیاسی جدید در سیاست خارجی ترکیه داریم.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: جایگاه ایران در آینده سیاست خارجی ارمنستان چیست؟

پتانسیل همکاری بین ارمنستان و ایران در حوزه های مختلف بسیار بزرگ است. مطمئنأ باید از این پتانسیل استفاده کرد و روابط دو کشور به سطح همکاری استراتژیک رساند. ارمنستان جایگاه ایران را در این منطقه حساس همانطور که انتظار می رفت به عنوان جایگاه بسیار مهم ارزیابی می کند و با قراردادهای مختلف بین دو کشور در عرصه اقتصاد دولت ارمنستان اهداف تقویت روابط با ایران دنبال می کند.   

 گفتگو از: فرزاد رمضانی بونش