چالش ها و فرصت های ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی چین در قطب جنوب

دکتر مریم وریج کاظمی پژوهشگر مسائل ژئوپلیتیک مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC چین در سال ۱۹۸۳ معاهده قطب جنوب (Antarctic Treaty)(1) را امضا کرد و در سال ۱۹۸۵ به یکی از اعضای مشورتی این معاهده تبدیل شد و در دهه های پس از آن به طور مداوم برای بهبود زیرساخت ها، سیاست ها و تحقیقات علمی فعالیت خود را در قطب جنوب ادامه داده است. چین پس از تأسیس اولین ایستگاه تحقیقاتی خود به نام «دیوار بزرگ» (1985)، به عنوان عضو مشورتی معاهده قطب جنوب دست یافت. از 20 نوامبر 1984 یعنی اولین باری که چین تیم تحقیقاتی خود را به سمت قطب جنوب اعزام کرد، این کشور در رقابت با جهان غرب جهت سرمایه گذاری در قاره قطب جنوب بود. قطب جنوب منطقه مورد علاقه چین به عنوان منبع اعتبار ملی و علمی، تجزیه و تحلیل آب و هوا، ذخایر ماهی و ذخایر بالقوه گاز طبیعی و

بیشتر بخوانید
همکاریهای ایران و چین؛ از انتظارات شرق گرایانه تا بی طرفی عامدانه

دکتر محمد مهدی مظاهری استاد دانشگاه تهران / رییس مرکز گفتگو و همکاریهای ملل راه ابریشم روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین در سالهای اخیر و با اوج‌گیری تحریم‌های غرب علیه ایران، ابعاد گوناگونی یافته است. این روابط که بر مبنای منافع استراتژیک و اقتصادی مشترک بنا شده، همواره تحت تأثیر پویایی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بوده و در دوره پس از حمله ۱۲ روزه اسرائیل به ایران در خرداد ۱۴۰۴، وارد فاز جدیدی شده است. از منظر ایران، مهم‌ترین دغدغه در روابط با چین، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و تنوع‌بخشی به صادرات غیرنفتی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی در زیرساخت‌ها و صنایع حیاتی، و دور زدن تحریم‌های یکجانبه غرب است. ایران به دنبال شریکی قدرتمند است که بتواند در حوزه فناوری، زیرساخت و توسعه اقتصادی، پشتوانه محکمی باشد. همچنین، حمایت سیاسی چین در مجامع بین‌المللی، به ویژه در برابر فشارهای غرب، برای ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. گسترش

بیشتر بخوانید
راهبرد مقتدی صدر:تحریم انتخابات و مقابله با نیروهای موازی

فاطمه خادم شیرازی پژوهشگر روابط بین الملل مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC مبانی فکری و تحول گفتمان صدر مقتدی صدر، رهبر جنبش صدر و یکی از موثرترین چهره‌های شیعی عراق، همواره بر ساخت هویتی ملی–شیعی مستقل از ایران و بر پایه “اسلام عربی” تأکید داشته است(1).از زمان تجربه جیش‌المهدی، صدر به این نتیجه رسید نیروهای موازی با دولت، مشروعیت و ثبات عراق را به خطر می‌اندازند.پروژه دولت‌سازی ملی از نگاه او در تضاد با نفوذ و قدرت‌گیری شبه‌نظامیان، خصوصاً حشدالشعبی است(2).از سوی دیگر، صدر سیاستی موازنه‌گرانه با ایران و بلوک عربی/غربی در پیش گرفته؛ همزمان که بر استقلال جریان خود پافشاری می‌کند، تمایل ندارد قدرت رقبای نزدیک به جمهوری اسلامی در عراق تثبیت شود(3)(4)در نقاط اوج بحران، صدر با طرح بحث انحلال حشد و تحریم مشروط انتخابات، سعی داشته هم در افکار عمومی و هم میان نخبگان، خود را هوادار پاکسازی ساختار امنیتی و پاسخگویی دولت معرفی کند(5)(6)

بیشتر بخوانید
نقش و جایگاه بلوچ‌ها در عمان و فرصت‌ها و چالش‌های ایران

دکتر گلناز سعیدی پژوهشگر مسائل بین الملل مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC مقدمه بلوچ‌ها یکی از اقوام کهن و تأثیرگذار ایرانی‌تبار هستند که به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، نقش مهمی در تاریخ، فرهنگ و سیاست منطقه جنوب شرقی ایران و حاشیه‌های خلیج فارس ایفا کرده‌اند. جمعیت قابل توجهی از این قوم در استان سیستان و بلوچستان ایران سکونت دارند، اما بخش دیگری از آنان از دیرباز در سرزمین عمان نیز مستقر شده‌اند. حضور بلوچ‌ها در عمان نه تنها به‌عنوان یک اقلیت قومی، بلکه به‌عنوان بخشی از بافت سیاسی، فرهنگی و اقتصادی این کشور شناخته می‌شود و در ساختارهای نظامی و امنیتی آن نقش‌آفرینی می‌کند. از منظر جمهوری اسلامی ایران، ارتباطات قومیتی، فرهنگی و تاریخی با بلوچ‌های عمان، یک ظرفیت راهبردی در سیاست خارجی و امنیت منطقه‌ای محسوب می‌شود. همگرایی فرهنگی و قومی میان دو سوی خلیج فارس می‌تواند زمینه‌ساز تعاملات سیاسی، اقتصادی و امنیتی مؤثر باشد و به

بیشتر بخوانید
اختلافات روسیه و جمهوری آذربایجان؛ بررسی ریشه‌ها و رویکردهای متقابل در پرتو تحولات نوین قفقاز جنوبی

دکتر معصومه محمدی پژوهشگر مسائل بین الملل مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC   مقدمه منطقه قفقاز جنوبی، همواره به‌عنوان یکی از نقاط کانونی در معادلات ژئوپلیتیکی اوراسیا شناخته شده و از اهمیت ویژه‌ای برای قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برخوردار بوده است. در این میان، روابط فیمابین روسیه و جمهوری آذربایجان، به‌رغم همکاری‌های گذشته، در سال‌های اخیر به‌ویژه پس از جنگ دوم قره‌باغ (2020)، وارد مرحله‌ای از پیچیدگی و چالش شده است. این تحولات با دگرگونی‌های ساختاری در نظم بین‌الملل ، ابعاد تازه‌ای یافته‌اند. پس از پایان جنگ ۲۰۲۰ قره‌باغ، روسیه با اعزام نیروهای حافظ صلح، نقشی کلیدی در مدیریت پساجنگ ایفا کرد. با این حال، تحولات بعدی از جمله فروپاشی عملی وضعیت خودمختاری قره‌باغ، کاهش حضور روسیه در منطقه، و نزدیکی فزاینده باکو به بلوک غرب و رژیم تل آویو، منجر به افزایش شکاف سیاسی و بی‌اعتمادی متقابل میان دو کشور شده است. سیاست‌های تهاجمی‌تر آذربایجان در قالب

بیشتر بخوانید
پویایی جدید در محور باکو-دمشق در بحبوحه تغییرات ژئوپلیتیکی

مریم وریج کاظمی پژوهشگر مسائل ژئوپلیتیک مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC به گفته کارشناسان سفر احمد الشرع، رئیس جمهور سوریه، به جمهوری آذربایجان، نقطه عطف مهمی در سیاست خارجی در حال تحول باکو در قبال خاورمیانه بزرگ به شمار می آید. این گام نه تنها نشان دهنده قصد آذربایجان برای تعمیق روابط دوجانبه با سوریه پس از تغییر قدرت در دمشق است، بلکه نشان دهنده جاه طلبی گسترده تر باکو جهت ایفای نقش فعال تر در معماری امنیتی منطقه و بهبود اوضاع پس از جنگ نیز می باشد. از آن سو سفر احمد الشرع به باکو صرفاً یک اقدام تشریفاتی نیست بلکه گامی در جهت ایجاد قالب های جدید همکاری از جمله توسعه انرژی و زیرساخت ها، لجستیک و دیپلماسی تلقی می شود. پیشینه تاریخی روابط دو کشور روابط آذربایجان و سوریه نه تنها ریشه در بنیان‌های تاریخی و فرهنگی دارد، بلکه دارای ماهیت پیچیده‌ای مبتنی بر منافع

بیشتر بخوانید
نفوذ اطلاعاتی اسرائیل از مسیر انرژی: همکاری آذربایجان و اسرائیل و پیامدهای امنیتی برای ایران

فاطمه خادم شیرازی مرکز بین‌المللی مطالعات صلح – IPSC در دهه‌های اخیر، انرژی به یکی از محورهای کلیدی تعاملات و رقابت‌های ژئوپلیتیک تبدیل شده است. میدان گازی تامار در شرق مدیترانه، که عمدتاً توسط اسرائیل مورد بهره‌برداری قرار گرفته، با ذخایر عظیم خود نه تنها تأمین‌کننده نیازهای داخلی اسرائیل است، بلکه موقعیت استراتژیکی برای صادرات گاز به اروپا دارد. با خرید سهم قابل‌توجهی از میدان گازی تامار توسط آذربایجان و مشارکت این کشور در پروژه‌های انرژی مدیترانه شرقی، جایگاه آذربایجان در ژئوپلیتیک انرژی منطقه ارتقا یافته و در مقابل، نگرانی‌های امنیتی جدی برای ایران ایجاد شده است. این همکاری‌ها، فراتر از منافع اقتصادی، بستری برای نفوذ اطلاعاتی، نظامی و فناورانه اسرائیل در نزدیکی مرزهای ایران فراهم کرده است. موقعیت راهبردی آذربایجان و منطق ورود به مدیترانه آذربایجان، دارنده یکی از بزرگترین میادین گازی جهان (میدان شاه‌دنیز در دریای خزر)، پس از تثبیت زیرساخت‌های صادراتی خود به اروپا از طریق پروژه‌هایی

بیشتر بخوانید
حقوق بشر سفارشی: تجاوز اسرائیل به ایران؛ آزمونی دیگر برای سنجش حامیان غربی حقوق بشر

دکتر مریم خالقی نژاد پژوهشگر فوق دکتری علوم سیاسی مرکز بین‌المللی مطالعات صلح ـ IPSC مقدمه حقوق بشر به عنوان یکی از اصول بنیادین روابط بین‌الملل، همواره مورد تأکید نهادهای جهانی و رسانه‌های بین‌المللی قرار داشته است. با این حال، در عمل شاهد رفتارهای دوگانه و گزینشی در مواجهه با نقض حقوق بشر در کشورهای مختلف هستیم. نمونه بارز این رفتار دوگانه، سکوت یا کم‌توجهی سیاستمداران و رسانه‌های غربی و داعیه‌داران حقوق بشر در فضای مجازی نسبت به تجاوز نظامی اسرائیل به خاک ایران است. در حالی که همین سیاستمداران یا رسانه‌ها در موارد مشابه، به سرعت موضع می‌گیرند و افکار عمومی را جهت‌دهی می‌کنند. این تحلیل با تمرکز بر عملکرد سیاستمداران و شبکه‌های خارجی به بررسی دلایل این سکوت و تأثیر آن بر روایت‌سازی رسانه‌ای می‌پردازد. پرسش اصلی این است که چرا رسانه‌های غربی که همواره خود را مدافع حقوق بشر می‌دانند، در قبال تجاوز اسرائیل به ایران سکوت

بیشتر بخوانید
“غرب آسیا در آستانه باز تنظیم ژئوپلیتیکی” واکاوی راهبردهای آمریکا، ناتو و رسانه‌های غربی در مواجهه با محور مقاومت

دکتر معصومه محمدی پژوهشگر روابط بین‌الملل مرکز بین‌المللی مطالعات صلح ـ IPSC   هندسه جدید قدرت در غرب آسیا تحولات سال ۲۰۲۵ در غرب آسیا نشان‌دهنده تلاش گسترده و چندلایه‌ای از سوی ایالات‌متحده آمریکا، ناتو و رسانه‌های جریان اصلی غرب برای باز تنظیم ژئوپلیتیکی منطقه است. در این فرآیند، ترکیبی از فرماندهی نظامی، دیپلماسی امنیتی و سلطه رسانه‌ای به کار گرفته‌شده تا از گسترش نفوذ محور مقاومت، به‌ویژه ایران، جلوگیری شود. این پروژه، از سازوکارهای متنوعی چون سفرهای دیپلماتیک، ابزارهای حقوقی، عملیات روانی و رسانه‌ای، و بازتعریف مفاهیم امنیت منطقه‌ای بهره می‌برد. اجلاس ناتو در لاهه و راهبرد دفاعی نوین غرب در ژوئن ۲۰۲۵، نشست ناتو در لاهه با تأکید برافزایش هزینه‌های دفاعی کشورهای عضو به میزان ۵٪ تولید ناخالص داخلی تا سال ۲۰۳۵ برگزار شد. از این مقدار، ۳.۵٪ به حوزه دفاعی و ۱.۵٪ به توسعه زیرساخت‌های امنیتی اختصاص یافت؛ حرکتی که نشان‌دهنده تلاش برای ایجاد انسجام راهبردی جدید

بیشتر بخوانید
مدرن سازی ارتش چین و چالش های پیش روی ایالات متحده امریکا

دکتر مریم وریج کاظمی پژوهشگر مسائل ژئوپلیتیک مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC چین علیرغم مشکلات اقتصادی در حال تجهیز و مدرن سازی ارتش است که توسط پایگاه صنعتی دفاعی– که به سرعت در حال توسعه و تولید سیستم‌های تسلیحاتی است–، پشتیبانی می‌شود. این سیستم‌ها برای بازدارندگی ایالات متحده یا در صورت شکست بازدارندگی، برای قرار دادن پکن در موقعیت پیروزی در یک درگیری بزرگ طراحی شده‌اند. طبق آمارهای رسمی، هر ساله هزینه‌های دفاعی چین رو به افزایش است به طوری که رشد بیش از 7 درصد را نشان می دهد. در این راستا، چین با ظرفیتی ۲۳۰ برابر بیشتر از ایالات متحده، به بزرگترین کشتی‌ساز در سطح جهان تبدیل شده است. نیروی دریایی این کشور بزرگترین نیروی دریایی جهان به شمار می آید و زرادخانه موشک‌های بالستیک و کروز آن با سرعتی بی‌سابقه در حال گسترش است. از سوی دیگر علاوه بر اینکه ذخایر هسته‌ای این کشور سریع‌تر

بیشتر بخوانید
مکتب امام حسین(ع) راه پیروزی ملت ایران

دکتر سید سلمان صفوی مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC ایران ۱۴۰۴ خورشیدی، حال و هوایی تازه ای یافت. وحدت ملی ایرانیان در مواجه به حمله نظامی نامشروع رژیم تل آویو و آمریکا احیا شد. مصادف شدن محرم با این حمله ددمنشانه دشمنان ایران، یکی از عوامل تلفیق هویت باستانی وحسینی ایرانیان شد. امام حسین(ه) برای همه ایرانیان نشانه «آزادگی»، «مبارزه»، «عدالت» و «شهادت» است. قال الحسین(ع) «فإني لا أرى الموت إلا سعادة ولا الحياة مع الظالمين إلا برما.» (تحف العقول،۱۴۰۴ق، ص-۲۴۵) امام حسین(ع) فرمود: راستى كه من مرگ را جز سعادت ندانم و زندگى با ظالمان را جز هلاكت. امام حسین(ع) در دهم محرم سال ۶۱ قمری در کربلا شهید شد، ولی او زنده ترین انسان است، چون مکتب امام حسین(ع) زنده و تاثیر گذار در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جهان اسلام است. مکتب امام حسین راه پیروزی و نجات جهان اسلام از ستم و استعمار خارجی

بیشتر بخوانید
کاربست روش «تحلیل گفتمان» برای بررسی «جنگ روایت ها» «ناتو» با ملل شرقی (سازمان همکاری شانگهای و بریکس)

دکتر سید سلمان صفوی مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC   مقدمه چشم انداز ژئوپلیتیکی به طور فزاینده ای با «جنگ روایت ها» مشخص می شود، جایی که «ناتو» از تحریف سیستماتیک حقایق برای تضعیف جهان شرق استفاده می کند. این استراتژی از طریق محتوای تولید شده توسط نهادهای علمی و رسانه های همسو با منافع غرب آشکار می شود و اطلاعات ظاهرا «شبه واقعی» و «شبه علمی» را با هدف تضعیف روانی ملت های شرقی تولید می کند. با این حال، رسانه های مستقل شرق مثل الجزیره، المیادین، الاخبار، و رسانه های « SCO»، مثل اسپوتنیکi و «CGTN»ii و نویسندگان کشورهایی که توسط اتحاد یه هایی مانند سازمان همکاری شانگهای (SCO) و بریکس (BRICS) نمایندگی می شوند، با مقاومت فعالانه در برابر سلطه گفتمانی غرب، عاملیت و فاعلیت خود را در مقابل سلطه گرایی آمریکایی- صهیونیستی نشان داده اند.iii علیرغم آن که اقلیتی خود باخته یا ضعیف النفس

بیشتر بخوانید
پس‌لرزه‌های جنگ 12 روزه؛ اقتصاد اسرائیل و آینده آدم‌های اجاره‌ای

فاطمه خادم شیرازی  پژوهشگر و مدرس دانشگاه مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC آنچه در ژوئن ۲۰۲۵ خاورمیانه و جهان را لرزاند، فراتر از یک رویداد نظامی بود؛ جنگ ۱۲ روزه میان اسرائیل و ایران، مرزهای ژئوپلتیک سنتی را شکست و قواعد تازه‌ای برای امنیت و اقتصاد منطقه رقم زد. اسرائیل با همراهی آمریکا، اقدام به بمباران هدفمند تاسیسات هسته‌ای ایران کرد و ایران نیز با بارانی از موشک‌ها و پهپادها شریان‌های حیاتی اسرائیل را نشانه گرفت. این درگیری، همانند هر جنگ مدرنی، تاثیرات غیرقابل پیش‌بینی اما عمیقی بر بافت اقتصادی و اجتماعی اسرائیل گذاشت که به سادگی مهارپذیر نبود. اقتصاد اسرائیل مدت‌ها پیش از این بحران نیز زیر فشارهای ناشی از جنگ طولانی در غزه و لبنان، رکود بخش خصوصی و فرار سرمایه قرار داشت (1). اما با آغاز جنگ ۱۲ روزه و ورود ایران به معادله، ابعاد خرابی‌ها تصویری از رکود سیستماتیک و کم‌سابقه را نشان داد.

بیشتر بخوانید
هوشیاری ملی رهبر ایران: ای ایران بخوان

دکتر سید سلمان صفوی مرکز بین‌المللی مطالعات صلح – IPSC   رهبر ایران هوشیاری ملی خود را در مراسم شب عاشورای ۱۴۰۴شمسی با بیان «ای ایران بخوان» به جهانیان نشان داد. اینکه رهبر ایران در مهم‌ترین مراسم آیین شیعه، درخواست خواندن سرود «ای ایران» را مطرح می‌کنند، بیانگر آن است که استقلال میهن، بالاترین ارزش اجتماعی و سیاسی ملت ایران است. ایران متعلق به همه‌ی ایرانیان از هر مذهب، دین، قوم، زبان و عقیده است. ایوانی که رهبر ایران در آن جلوس کرده بودند، با دو پرچم برافراشته‌ی ایران در سمت چپ و راست و پرچم سیدالشهداء (ع) در وسط، مزین شده بود. جمعی از جوانان نیز پرچم ایران و پرچم «ثارالله» (ع) را در دست داشتند یا بر پیشانی بسته بودند. با اجرای سرود «ای ایران» توسط محمود کریمی، مداح مشهور ایران، همراه با سینه‌زنی رهبر و مردم، صحنه‌ای باشکوه از عزت و غیرت ملی پدید آمد. مردم با

بیشتر بخوانید
تاریخ وطن‌دوستی و وحدت و انسجام ملی ایرانیان

دکتر گلناز سعیدی استاد دانشگاه مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC مقدمه وطن‌دوستی و انسجام ملی از ارکان اساسی هویت سیاسی و فرهنگی هر ملتی هستند، اما در ایران این مفاهیم تنها یک حس عاطفی یا تعلق جغرافیایی نبوده‌اند؛ بلکه در بستر تاریخی این سرزمین، به‌مثابه نوعی وظیفه اخلاقی و تمدنی در برابر تهاجم بیگانه و فروپاشی داخلی تلقی شده‌اند. هویت ایرانی، برخلاف بسیاری از ملت‌های نوظهور، حاصل یک فرایند چند هزار ساله است که در آن شاهنامه فردوسی، نه فقط یک اثر ادبی بلکه سندی برای حفظ زبان، فرهنگ و وطن‌دوستی در مقابل استیلای عربی و مغولی تلقی می‌شود (Tehran Times, 2025). از دوره مادها و هخامنشیان تا دوران اسلامی و سپس تا دولت‌ـ‌ملت مدرن، ایران بارها در معرض تهدیدها و گسست‌های شدید قرار گرفته اما انسجام درونی آن، اغلب باعث ترمیم بافت اجتماعی شده است. نمونه‌های تاریخی چون نهضت‌های محلی در دوره صفوی، جنبش تنباکو در عصر

بیشتر بخوانید